Một số câu hỏi vẫn chưa được giải đáp, trong đó có ảnh hưởng lên các ngân hàng thương mại, công ty công nghệ lớn như Ant Financial, Tencent Holdings vốn đang cung cấp dịch vụ thanh toán. Đằng sau sự gấp rút của Trung Quốc là mong muốn quản lý sự thay đổi công nghệ theo cách riêng.
Theo một quan chức PBOC, tiền tệ không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là vấn đề chủ quyền.
1. Kế hoạch của PBOC
PBOC chưa công bố chi tiết. Dựa theo các giấy phép và thông báo từ PBOC cùng các quan chức, quy trình sẽ là người tiêu dùng, doanh nghiệp tải ví điện tử về điện thoại di động, tải tiền điện tử từ tài khoản của họ tại ngân hàng thương mại – giống như rút tiền từ ATM. Sau đó, họ có thể thanh toán hoặc nhận tiền từ bất kỳ ai có ví điện tử.
2. Gần như mọi giao dịch tại Trung cộng là thanh toán điện tử
Trung cộng đang ngày càng trở thành một xã hội không tiền mặt. Ngay cả những người bán hàng vỉa hè tại những thị trấn nhỏ cũng thích sử dụng ứng dụng thanh toán trên điện thoại hơn là tiền mặt. Trong quý I, nhóm các ứng dụng này đã thực hiện các giao dịch tổng trị giá 59.000 tỷ nhân dân tệ (8.300 tỷ USD), tăng 15% so với cùng kỳ năm ngoái, theo công ty phân tích Analysys.
Gần nửa số giao dịch trên do Alipay của Ant Financial thực hiện, tiếp theo là WeChat Pay của Tencent chiếm khoảng 33%.
Theo PBOC, tất cả những giao dịch phi tiền mặt (gồm cả thẻ tín dụng, thẻ ghi nợ, chuyển khoản và séc) đạt 3,8 triệu tỷ nhân dân tệ trong năm 2018.
Xu hướng này không chỉ có ở riêng Trung Quốc. Một khảo sát do ngân hàng trung ương Thụy Điển thực hiện tại nước này cho thấy chỉ có 13% người tham gia dùng tiền mặt cho giao dịch gần nhất trong năm 2018, giảm so với mức 39% trong năm 2010.
3. Lý do PBOC phát hành tiền điện tử
Trung Quốc có những lý do quan trọng về mặt điều hành và chính trị. Khả năng theo dõi sự dịch chuyển của tiền điện tử sẽ hữu ích trong đối phó hoạt động rửa tiền và nhiều hành vi phi pháp khác. Dự án do cựu thống đốc PBOC Zhou Xiaochuan, nghỉ hưu tháng 3/2018, đặt nền móng. Ông muốn bảo vệ Trung Quốc khỏi việc một ngày nào đó phải tiếp nhận một tiêu chuẩn khác, như Bitcoin, được thiết kế và kiểm soát bởi bên khác.
Việc Facebook dự kiến triển khai Libra vào năm 2020 dường như đang thúc đẩy Trung Quốc tăng tiến độ bởi đồng tiền điện tử này có thể ảnh hưởng đến sự thống trị của USD, suy yếu khả năng kiểm soát vốn của Trung Quốc.
Wang Xin, đứng đầu phòng nghiên cứu tại PBOC, hồi tháng 7 cảnh báo Libra “có những hệ quả về kinh tế, tài chính, thậm chí là chính trị quốc tế”.
4. Bản chất thật của nhân dân tệ điện tử
Khi nói về tiền điện tử, đồng tiền thường được nghĩ đến là Bitcoin, sử dụng nhiều "sổ cái” trực tuyến, phi tập trung – còn gọi là blockchain, để xác thực và ghi nhận giao dịch. Bitcoin cùng nhiều đồng tiền điện tử khác như Ethereum hỗ trợ giao dịch ẩn danh, không cần trung gian. Tuy nhiên, giá trị của chúng biến động rất mạnh nên không thực sự phù hợp để làm phương tiện thanh toán.
Libra cũng là tiền điện tử nhưng được gọi là “đồng tiền điện tử ổn định”, giá trị dựa trên rổ tài sản và tiền tệ thực tế như USD, euro, bảng Anh và yên. Ít nhất, Libra cũng sẽ do nhóm các công ty tư nhân, trong đó có Facebook, Visa và Uber, quản lý.
PBOC sẽ hậu thuẫn cho NDT điện tử, trái ngược với phi tập trung, và cùng không chắc họ sử dụng công nghệ blockchain.
5. Tại sao không sử dụng những đồng tiền sẵn có?
Trung Quốc cấm giao dịch tiền điện tử và cái gọi là chào bán tiền điện tử lần đầu (ICO) vào năm 2017, trong nỗ lực xóa bỏ rủi ro trong hệ thống tài chính, trấn áp hoạt động ngân hàng “chìm”. Chúng vẫn có thể giao dịch nhưng thông qua quy trình chậm hơn, hạn chế hơn. Các đồng tiền điện tử còn mở ra một con đường để chuyển tiền khỏi Trung Quốc, nguy cơ làm gia tăng dòng vốn rời đi, làm NDT thêm mất giá.
Dù Libra chưa trình làng, giới chức Trung Quốc vẫn kêu gọi cơ quan tiền tệ giám sát đồng tiền điện tử này.
6. Tại sao không dùng blockchain?
PBOC đã cân nhắc sử dụng blockchain nhưng các nhà nghiên cứu nghi ngờ khả năng của công nghệ này trong việc hỗ trợ một lượng lớn giao dịch cùng lúc.
Vào ngày Độc thân 11/11/2018 ở Trung Quốc, nhu cầu thanh toán đỉnh điểm đạt 92.771 giao dịch mỗi giây, vượt xa mức blockchain của Bitcoin có thể hỗ trợ, Mu Changchun, quan chức PBOC, nói.
 |
7. Tính riêng tư
PBOC muốn “tạo thế cân bằng” giữa ẩn danh và nhu cầu trấn áp tội phạm tài chính, Mu nói.
PBOC từng cho biết thông tin người dùng sẽ không bị lộ hoàn toàn với ngân hàng. Tuy nhiên, danh tính người dùng khả năng cao phải gắn liền với ví cá nhân, mở ra cánh cửa để nhà chức trách can thiệp đời sống người dùng.
Theo phó thống đốc PBOC Fan Yifei năm 2018, ngân hàng có thể cần phải nộp thông tin giao dịch hàng ngày và sẽ có hạn mức giao dịch cho mỗi cá nhân.
8. Thời điểm nhân dân tệ điện tử ra đời
Ông Mu hồi tháng 8 tiết lộ NDT điện tử “sắp được triển khai”. PBOC nghiên cứu tiền điện tử ít nhất từ năm 2014 và đã tuyển nhân sự cho bộ phận phụ trách vấn đề này.
Nghiên cứu và đổi mới liên quan tiền điện tử được nhắc đến trong đại kế hoạch nhằm biến Thâm Quyến, cửa ngõ công nghệ gần Hong Kong, trở thành thành phố đẳng cấp thế giới vào năm 2025.
9. Nhân dân tệ điện tử liệu có được đón nhận?
Điều này khó có thể dự đoán. Ví điện tử của PBOC hiện chỉ là một cái ví, ít nhất là lúc này, trong khi Alipay và WeChat Pay lại tích hợp sâu vào mạng xã hội, thương mại điện tử, gọi xe, thanh toán hóa đơn, đầu tư cùng nhiều tính năng khác.
Da Hongfei, nhà sáng lập nền tảng blockchain nguồn mở Neo ở Thượng Hải, nói ông không nghĩ ra lý do khiến người dân Trung Quốc chọn ví của PBOC thay vì những thứ tiện lợi như Alipay.
10. Ảnh hưởng lên các ngân hàng
Chủ yếu là trong sổ sách kế toán. Tiền điện tử cần tách biệt khỏi các khoản tiết kiệm thông thường bởi chúng nằm trong tiền mặt lưu thông trong thực tế, tức M0.
Ngân hàng thương mại cần gửi 100% dự trữ tại ngân hàng trung ương để đổi lấy tiền điện tử, sau đó phân phối cho người dùng riêng lẻ. Hệ thống hai cấp này còn giúp PBOC giảm gánh nặng thẩm định, cải tổ hệ thống công nghệ thông tin cũng như giải đáp thắc mắc từ khách hàng.
 |
11. Tác động đến nền kinh tế
NDT điện tử được đưa ra nhằm thay thế tiền mặt nên nhìn chung sẽ không ảnh hưởng mạnh đến cung tiền. Trong tương lai, PBOC có thể dùng tiền điện tử để định hướng nền kinh tế. Với hình thức tiền điện tử, ngân hàng cho vay cần nhập chi tiết về người vay, lãi suất trước khi chuyển tiền, giúp PBOC chủ động quản lý hoạt động cho vay và trực tiếp rót vốn tại những trường hợp phù hợp.
Hơn nữa, trong trường hợp cần triển khai công cụ chính sách bất thường, tiền điện tử cho phép PBOC áp dụng lãi suất âm ngay cả khi người dùng vẫn nắm giữ tiền điện tử.
12. Hành động của các ngân hàng trung ương trên thế giới
Uruguay đã hoàn tất một chương trình thử nghiệm có tên e-Peso, được Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) khen ngợi. Venezuela triển khai tiền điện tử petro gây tranh cãi. Ngân hàng Thụy Điển Riksbank đang nghiên cứu đồng e-krona.
Thống đốc ngân hàng trung ương Anh Mark Carney hồi tháng 8 kêu gọi các đồng tiền như Libra kết thúc thời kỳ thống trị của USD. Khảo sát của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) hồi đầu năm 2019 cho thấy hầu hết ngân hàng trung ương trên thế giới đang nghiên cứu tiền điện tử về mặt lý thuyết và khái niệm.
Thông qua Chính phủ ở một số nước
Tính đến năm 2016, hơn 24 quốc gia
đang đầu tư vào các công nghệ sổ cái phân tán (DLT) với 1,4 tỷ đô la. Ngoài ra,
hơn 90 ngân hàng trung ương đang tham gia vào các cuộc thảo luận DLT, bao gồm
cả ý nghĩa của việc phát triển tiền
điện tử của ngân hàng trung ương - một loại tiền ở hình thức kỹ
thuật số của tiền định danh được
thiết lập theo quy định của Chính phủ.[29]
·
Hệ thống thẻ Octopus của Hồng Kông: ra mắt vào năm 1997 như một ví điện tử dành
cho giao thông công cộng, là sự triển khai thành công và trưởng thành nhất của
thẻ thông minh không tiếp xúc được sử dụng cho thanh toán vận chuyển hàng loạt.
Chỉ sau 5 năm, 25% giao dịch thẻ Octopus không liên quan đến quá cảnh và được
hơn 160 thương nhân chấp nhận.[30]
·
Hệ thống thẻ Oyster của London Transport: Oyster là một thẻ thông minh
bằng nhựa có thể giữ tín dụng trả tiền khi bạn đi, Travelcard và vé mùa xe buýt
& xe điện. Thẻ Oyster có thể được sử dụng để di chuyển trên xe buýt, Tube,
xe điện, DLR, London Overground và hầu hết các dịch vụ Đường sắt Quốc gia ở
London.[31]
·
FeliCa của Nhật Bản: là loại thẻ thông minh được thực hiện nhờ công nghệ
chip IC, được sử dụng trong nhiều cách khác nhau như trong các hệ thống
bán vé cho giao thông công cộng, tiền mã hóa và chìa khóa cửa cư trú.[32]
·
Các Chipknip của Hà Lan: Là một hệ thống tiền mã hóa sử dụng ở Hà Lan,
tất cả các thẻ ATM của
các Ngân hàng Hà Lan có
giá trị mà có thể được nạp qua trạm nạp Chipknip. Đối với những người không có
ngân hàng, thẻ Chipknip trả trước có thể được mua tại nhiều địa điểm khác nhau
ở Hà Lan. Kể từ ngày 1 tháng 1 năm 2015, thanh toán không còn có thể được thực
hiện với Chipknip.[33]
·
Proton của Bỉ: Một ứng dụng ví điện tử cho thẻ ghi nợ ở Bỉ. Được giới
thiệu vào tháng 2 năm 1995, như một phương tiện để thay thế tiền mặt cho các
giao dịch nhỏ. Hệ thống đã ngừng hoạt động vào ngày 31 tháng 12 năm 2014.[34]
·
Vào tháng 3 năm 2018, Quần đảo Marshall đã
trở thành quốc gia đầu tiên phát hành tiền điện tử của riêng họ và chứng nhận
nó là hợp pháp; tiền tệ được gọi là "chủ
quyền".[35]
Đan Mạch[sửa | sửa mã nguồn]
Chính phủ Đan Mạch đề xuất loại bỏ
nghĩa vụ cho các nhà bán lẻ được lựa chọn chấp nhận thanh toán bằng tiền mặt,
đưa đất nước đến gần hơn với nền kinh tế "không tiền mặt".[36] Phòng Thương mại Đan Mạch đang
ủng hộ động thái này.[37] Gần một phần ba dân số Đan Mạch
sử dụng MobilePay, một ứng dụng điện thoại thông minh để chuyển tiền.[36]
Canada[sửa | sửa mã nguồn]
Năm 2016, các Ngân hàng trung ương
Canada đã khám phá khả năng tạo ra một phiên bản của đồng nhân dân tệ trên blockchain.[38]
Đến tháng 2/2020, Ngân hàng trung
ương Canada công bố kế hoạch chi tiết cho tiền
tệ điện tử của ngân hàng trung ương, bởi họ cho rằng: Nếu một hoặc nhiều
loại tiền mã hóa thay thế bị đe dọa được sử dụng rộng rãi như một loại
tiền thay thế cho đồng đô la Canada, thì một ngân hàng trung ương phát
hành tiền điện tử sẽ giúp bảo vệ chủ quyền tiền tệ.[39] Tuy nhiên, họ cũng nhanh chóng
trấn an người dân Canada rằng tiền mặt của họ sẽ không bị lỗi thời sớm và đảm
bảo rằng tiền giấy vẫn sẽ có sẵn cho những người muốn sử dụng chúng.
Thụy Điển[sửa | sửa mã nguồn]
Ngân hàng trung ương Thụy Điển
Riksbank vào tháng 2/2020 đã thông báo bắt đầu thử nghiệm tiền e-krona điện tử,
đưa nước này tới gần hơn việc thiết lập tiền điện tử của ngân hàng trung ương
đầu tiên trên thế giới. Riksbank cho biết nếu e-krona được đưa vào lưu thông,
nó sẽ được dùng để thúc đẩy các nghiệp vụ ngân hàng như thanh toán, gửi tiền, rút tiền từ ví điện tử. Chương
trình thí điểm sẽ hoạt động trong một năm, cho đến tháng 2 năm 2021.[40]
Trung Quốc[sửa | sửa mã nguồn]
Sau gần 2 năm công bố chính thức về
nghiên cứu đồng Nhân dân tệ điện tử, Trung Quốc đã chính thức bắt đầu thử
nghiệm thanh toán điện tử dùng
tiền điện tử (gọi tắt là DCEP) từ đầu tháng 5/2020.[41] Trước mắt, tiền điện tử được
dùng để thanh toán cho các phương tiện giao thông công cộng, mua sắm tại siêu
thị, cửa hàng tiện lợi, các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực du lịch, khách sạn, sau
đó sẽ mở rộng ra các thành phần khác.[42]
Ecuador[sửa | sửa mã nguồn]
Một đạo luật được Quốc hội Ecuador
thông qua chính phủ cho phép thanh toán bằng tiền điện tử và đề xuất việc tạo
ra một loại tiền điện tử quốc gia. Trong một tuyên bố của Quốc hội: Tiền điện
tử sẽ kích thích nền kinh tế; có thể thu hút nhiều công dân Ecuador, đặc biệt
là những người không có tài khoản tiết kiệm hoặc kiểm tra và thẻ tín dụng. Tiền
điện tử sẽ được hỗ trợ bởi tài sản của Ngân hàng trung ương Ecuador.[43] Vào tháng 12 năm 2015, Sistema
de Dinero Electrónico (hệ thống tiền điện tử) đã được ra mắt, đưa Ecuador trở
thành quốc gia đầu tiên có hệ thống thanh toán điện tử do nhà nước điều hành.[44]
Ấn Độ[sửa | sửa mã nguồn]
Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ (RBI) đã
khuyến khích đổi mới trong thanh toán bằng cách cho phép các cổng
thanh toán, ví điện tử, thanh
toán qua ngân hàng và cuối cùng là ứng dụng thanh toán BHIM UPI. Đồng tiền
Rupee điện tử được xây dựng bằng công nghệ chuỗi khối blockchain, việc sử dụng đồng tiền này sẽ tạo ra
ý tưởng về hệ thống ngân hàng cốt lõi mới.[45]
Nga[sửa | sửa mã nguồn]
Thống đốc tại Ngân hàng trung ương
Nga - bà Elvira Nabiullina hồi tháng 6/2019 đã nói rằng một ngày nào đó tổ chức
này sẽ có thể ra mắt loại tiền điện tử của riêng mình. Bà Elvira Nabiullina
cũng nói rằng rằng ngân hàng trung ương sẽ xem xét việc sử dụng một loại tiền
điện tử được hỗ trợ bằng vàng để tạo điều kiện cho các khu định cư quốc tế.[46]
Thụy Sĩ[sửa | sửa mã nguồn]
Năm 2016, một chính quyền thành phố
lần đầu tiên chấp nhận tiền điện tử trong việc thanh toán phí trong thành phố.
Thành phố Zug - Thụy Sĩ, đã thêm Bitcoin như một phương tiện thanh toán số
tiền nhỏ, lên tới 200 CHF, Zug đã trở
thành một khu vực đang thúc đẩy các công nghệ trong tương lai. Để giảm rủi ro,
Zug đã chuyển đổi tiền điện tử Bitcoin thành tiền Thụy Sĩ. Đường sắt Liên bang
Thụy Sĩ, công ty đường sắt thuộc sở hữu của chính phủ Thụy Sĩ, bán Bitcoin tại các máy bán vé của mình.
Trong những năm qua, trung tâm tài chính Thụy
Sĩ đã chuẩn bị cung cấp cơ sở hạ tầng dựa trên nền tảng blockchain để giao dịch các tài sản điện
tử mới.[47]
Tháng 2/2020, Nước này cũng nằm trong
nhóm 6 nước tham gia thảo luận về sự phát hành tiền điện tử của ngân hàng trung
ương. Nhóm nghiên cứu trên bao gồm Ngân hàng
trung ương châu Âu (ECB) cùng với các ngân hàng trung ương của
Nhật Bản, Canada, Anh, Thụy Điển và Thụy Sĩ.[47]
Hàn Quốc[sửa | sửa mã nguồn]
Ngày 6/4/2020, Ngân hàng
trung ương Hàn Quốc (BoK) thông báo đã triển khai chương trình
thí điểm đồng tiền điện tử do ngân hàng này phát hành.[48] Chương trình thử nghiệm được
triển khai vào tháng 4/2020 và sẽ kết thúc trước cuối năm 2020, nhằm kiểm tra
các năng lực phát hành tiền số của Ngân hàng trung ương Hàn Quốc. Qua chương
trình này, Ngân hàng trung ương Hàn Quốc sẽ xác định và đánh giá những công
nghệ cũng như quy định pháp lý cần thiết để tạo và đưa vào lưu hành một đồng
tiền điện tử mới. Chương trình sẽ diễn ra đến tháng 12 năm 2021 để kiểm tra các
yêu cầu kỹ thuật và pháp lý.[49][50]
Anh[sửa | sửa mã nguồn]
Ngân hàng Anh (BoE)
nhận định hiện ngân hàng cung cấp tiền vật chất dưới dạng tiền giấy, có thể
được sử dụng bởi các hộ gia đình và doanh nghiệp để thanh toán. Bên cạnh đó,
ngân hàng cũng cung cấp tiền điện tử, nhưng điều này chỉ có thể được sử dụng
bởi các ngân hàng và các tổ chức tài chính được chọn. Ngân hàng Anh sẽ phát
hành một loại tiền
điện tử của ngân hàng trung ương, có sẵn cho tất cả các hộ gia đình
và doanh nghiệp. Điều này sẽ cho phép mọi người thực hiện thanh toán điện tử bằng
tiền điện tử của ngân hàng trung ương.[51]
Tháng 3/2020, Ngân hàng Anh đã
phát hành một bài thảo luận về cách các loại tiền kỹ thuật số có thể được giới
thiệu và sử dụng ở nước này. Ngân hàng Anh đang cân nhắc nghiêm túc những
ưu và nhược điểm của việc phát hành một loại tiền điện tử của ngân hàng trung
ương có mệnh giá bằng bảng Anh. Ngân hàng Anh công nhận rằng một bảng Anh điện
tử có thể gây bất ổn cho hệ thống ngân hàng hiện tại.[52][53]
Hòa Lan[sửa | sửa mã nguồn]
Trong một bản báo cáo dài 45 trang
được công bố hôm 21/4/2020, Ngân hàng Hà Lan cho
biết họ có đủ điều kiện để phát triển và thử nghiệm đồng Euro điện tử. Ngân
hàng này nói rằng họ muốn xây dựng một nền tảng đi đầu trong việc phát triển
các loại tiền
điện tử của ngân hàng trung ương thuộc Liên minh châu Âu.[54][55][56]