Thiếu tướng Andrey Averyanov, người đứng đầu đơn vị hoạt động bí mật của GRU, được nhìn thấy đang giới thiệu bản thân với các nhà lãnh đạo châu Phi tại hội nghị thượng đỉnh Nga-Châu Phi vào tháng trước. Daily Mail đưa tin giờ đây người ta nghi ngờ rằng ông sẽ nắm quyền lãnh đạo mạng lưới Wagner Châu Phi sau cái chết của Prigozhin.
Thiếu tướng Andrey Averyanov
Tờ Daily Mail cũng viết rằng
AVERJANOV CÓ THỂ CHỊU TRÁCH NHIỆM VỀ CUỘC TẤN ĐỘC SALISBURY HOẶC VỤ Ngộ độc SERGEI VÀ JULIA SKRIPAL TRONG NĂM 2018. Tờ Daily Mail cũng viết rằng có lẽ AVERJANOV THAM GIA VỤ ÁM SÁT CHỐNG PRIGOZIN. Các kênh Telegram cho rằng động thái này là một phần trong kế hoạch của Điện Kremlin nhằm loại bỏ ảnh hưởng của Prigozhin ở châu Phi và thay thế nó bằng một công ty tư nhân do Tướng Andrey Averyanov và GRU kiểm soát. Phương Tây phát hiện ra sự tồn tại của đơn vị tình báo đặc biệt 29155, trực thuộc Bộ Tổng tham mưu Các lực lượng vũ trang Nga - tiền thân là Tổng cục Tình báo quân đội (GRU), chuyên đứng sau các vụ ám sát và âm mưu đảo chính đình đám ở châu Âu.
Unit 29155 đã hoạt động khoảng từ 2009 nhưng chỉ mới bị phát hiện gần đây. Quan chức phương Tây nói họ không biết Nga huy động đơn vị này thường xuyên đến mức nào; không cách nào biết khi nào và ở đâu các điệp viên 29155 sẽ ra tay. Unit 29155 đặt bản doanh đằng sau các bức tường bêtông của tòa trụ sở Trung tâm Huấn luyện đặc biệt 161 nằm ở phía đông Matxcơva, theo các nguồn tin.
Cuộc bầu cử tổng thống 2016, quan chức Mỹ tiết lộ hai đơn vị tình báo mạng GRU là 26165 và 74455 đã tấn công cơ sở dữ liệu của Đảng Dân chủ và nhóm tranh cử của bà Hillary Clinton. Nếu như 26165 và 74455 hoạt động từ xa trên không gian mạng, các điệp viên 29155 xâm nhập trực tiếp vào châu Âu, nhiều người là cựu binh lão luyện trở về từ các chiến trường đẫm máu Afghanistan, Chechnya và Ukraine. 29155 bí mật đến mức tình báo phương Tây tin rằng trong nội bộ GRU chưa chắc ai cũng biết về họ. Chỉ huy của đơn vị này được cho là thiếu tướng Andrei V. Averyanov, nhân vật từng xuất hiện trong bức ảnh đám cưới với đại tá Anatoly V. Chepiga - người bị London cáo buộc tham gia vụ đầu độc cựu điệp viên Sergei Skripal.
Theo New York Times, tình báo phương Tây phát hiện Unit 29155 sau cuộc đảo chính bất thành năm 2016 ở Montenegro, trong đó hai điệp viên đã âm mưu ám sát thủ tướng nước này và chiếm tòa nhà quốc hội. Và phải đến tháng 3-2018, chương trình hành động cụ thể của 29155 mới sáng tỏ hơn sau vụ đầu độc cựu điệp viên hai mang Sergei Skripal ở TP Salisbury, Anh. Ông Skripal và cô con gái bị phơi nhiễm chất độc thần kinh liều cao nhưng may mắn sống sót.
Theo kênh Telegram Nga VchK-OGPU (nổi tiếng với những thông tin rò rỉ từ FSB), năm tuần sau cuộc nổi loạn, Prigozhin tìm cách kết nối với các nhà lãnh đạo châu Phi tại khách sạn Trezzini Palace ở St. Petersburg, một trong những điểm tổ chức Hội nghị thượng đỉnh Nga-Châu Phi với sự tham dự của 17 nguyên thủ quốc gia châu Phi, trong đó có Tổng thống Cộng hòa Trung Phi (CAR) Faustin-Archange Touadera.
Khi Touadera được Putin yêu cầu tránh gặp Prigozhin, ông trùm Wagner tìm cách tiếp cận với người phụ trách lễ tân của Touadera, sau đó đến gặp một nhà báo người Cameroon. Không ai trong các nhà lãnh đạo châu Phi tham dự hội nghị xuất hiện cùng Prigozhin.
Thay vào đó, họ được dẫn vào một phòng họp mạ vàng trong Kremlin ngồi đối diện Putin và người đàn ông mà Prigozhin xem là đối thủ: Tướng Andrey Averyanov, người cầm đầu đơn vị hoạt động tấn công bí mật của GRU. Viktor Bout (kẻ buôn vũ khí từng cung cấp vũ khí cho các lãnh chúa ở Liberia, vừa trở về Nga từ một nhà tù ở Mỹ sau cuộc trao đổi tù binh đổi lấy cầu thủ bóng rổ người Mỹ Brittney Griner, cũng có mặt.
Prigozhin đơn độc ở bên ngoài trong tâm trạng lo lắng rằng các hoạt động của Wagner ở châu Phi sẽ bị GRU tiếp quản. Cùng tuần diễn ra hội nghị thượng đỉnh, lực lượng bảo vệ tổng thống ở Niger đã quản thúc tổng thống thân Mỹ Mohamed Bazoum và thành lập chính quyền quân sự. Prigozhin công bố một bản ghi âm đề nghị cử lính đánh thuê đến giúp đỡ. Các đồng minh của ông ta ở Mali cũng gặp gỡ ban lãnh đạo mới của Niger.
Chuyến đi cuối cùng của Prigozhin là đến Bangui, thủ đô Cộng hòa Trung Phi, nơi Tổng thống Touadera và Giám đốc tình báo Wanzet Linguissara đồng ý gặp ông tại Phủ Tổng thống. Tại cuộc gặp, Prigozhin cho Tổng thống CAR biết rằng Wagner sẽ tăng cường sự hiện diện để đảm bảo an ninh và đầu tư thêm vào nông nghiệp. Ngày hôm sau, Prigozhin đón các chỉ huy nhóm bán quân sự Lực lượng Hỗ trợ Nhanh từ Sudan. Khi nhận số vàng được đóng trong thùng gỗ từ mỏ Songo ở Darfur, Yevgeny Prigozhin nói ông ta cần nhiều hơn nữa.
Rời Bangui, Prigozhin bay đến Bamako, Mali, đứng cạnh những chiếc xe bán tải của quân đội địa phương trong một video, trước khi trở lại Moscow. Thứ Ba 22 Tháng Tám 2023, một phái đoàn của Bộ Quốc phòng Nga, dưới sự dẫn đầu của Thứ trưởng Quốc phòng Yunus-Bek Yevkurov, tới Libya theo lời mời của tướng Khalifa Haftar.
Mohamed Eljarh, giám đốc điều hành công ty tư vấn an ninh Libya Desk cho biết cuộc binh biến của Prigozhin đã khiến những người thân cận của Haftar lo lắng về sự hiện diện của Wagner ở Libya. “Họ cảm thấy nếu Wagner làm điều đó ở Nga thì họ có thể làm điều đó ở Benghazi” – Eljarh nói.
Khalifa Haftar thảo luận về quan hệ đối tác quốc phòng chính thức với Nga và các sĩ quan tình báo Nga sẽ sớm có mặt ở Benghazi cùng binh lính của một công ty đánh thuê mới thành lập. Haftar yêu cầu Nga cung cấp phụ tùng thay thế, giúp bảo trì đội máy bay cũ kỹ và còn yêu cầu cung cấp máy bay không người lái của Iran mà Nga sử dụng ở Ukraine. Một quan chức an ninh Libya nhận định: “Nga muốn gửi thông điệp: Giờ đây mối quan hệ hợp tác giữa hai quân đội đã được chuyển từ Wagner sang chính phủ Nga”. Thứ trưởng Quốc phòng Yunus-Bek Yevkurov nói với Haftar: “Tổng thống Putin nói với tôi rằng Libya rất quan trọng đối với nước Nga. Đây là ‘đất nước Wagner’ đầu tiên chúng tôi đến thăm”.
Việc Thứ trưởng Quốc phòng Nga Yunus-Bek Yevkurov có mặt tại Libya để trấn an các đồng minh rằng chiến binh Wagner sẽ vẫn ở lại nước này – chỉ một ngày trước khi Yevgeny Prigozhin bị giết – cho thấy đó không phải là một sự kiện ngẫu nhiên. Kremlin muốn gửi một thông điệp đến những “khách hàng” như Libya rằng, có hay không có sự lãnh đạo của Yevgeny Prigozhin, Wagner cũng đã thuộc về sự cai quản của nhà nước Nga và từ nay mọi thương lượng mua bán gì đều phải thông qua nhà nước Nga chứ không phải Yevgeny Prigozhin.
Putin dường như quyết tâm giết Prigozhin trong những giờ đoàn xe lính đánh thuê bất mãn của ông tiến đến Moscow, Tổng thống Alexander Lukashenko của nước láng giềng Belarus sau này nhớ lại. Các kênh truyền thông xã hội ủng hộ Wagner đã bị chặn ở Nga và một số công ty con của ông đã bị cơ quan an ninh Nga đột kích, lực lượng này tuyên bố đã tìm thấy súng lục, hộ chiếu giả và số tiền tương đương 48 triệu USD cùng vàng miếng trong tài sản của ông.
Lý do duy nhất mà Nga còn giữ mạng Prigozhin thêm 2 tháng bởi các tiền đồn đánh thuê mà ông đã xây dựng ở châu Phi và Trung Đông.
Một đội lính đánh thuê mới của Wagner dự kiến sẽ luân phiên tới Cộng hòa Trung Phi để bảo vệ đất nước trước cuộc trưng cầu dân ý vào tháng 8 cho phép tổng thống phục vụ không giới hạn nhiệm kỳ. Một đội ngũ khác đã được triển khai, huấn luyện lực lượng phòng thủ địa phương.
Các quan chức an ninh phương Tây cho biết, việc triển khai mới cũng mở rộng chỗ đứng của lính đánh thuê dọc biên giới với Congo, để bảo vệ khỏi một cuộc tấn công của phiến quân xuyên biên giới.
Prigozhin nói với Afrique Media có trụ sở tại Cameroon trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 7: "Chúng tôi không giảm bớt và hơn thế nữa, chúng tôi sẵn sàng tiến xa hơn và tăng cường các lực lượng dự phòng khác nhau của mình". "Hiện tại, tất cả các nghĩa vụ của chúng tôi đã được hoàn thành và chúng sẽ như vậy, bất kể điều gì xảy ra với chúng tôi".
Vào cuối tháng đó, năm tuần sau cuộc nổi dậy của mình, ông bắt đầu kết nối với các nhà lãnh đạo châu Phi tại khách sạn Trezzini Palace ở St. Petersburg, một trong những nơi tổ chức hội nghị thượng đỉnh Nga - châu Phi với sự tham dự của 17 nguyên thủ quốc gia châu Phi và Putin, bao gồm Touadera, tổng thống Cộng hòa Trung Phi mà chính phủ tin tưởng Wagner đã cứu đất nước sau nhiều năm nổi dậy vũ trang.
Ông Touadera, được Tổng thống Putin yêu cầu tránh Prigozhin. Prigozhin tìm cách gặp được người phụ trách lễ tân của Touadera, sau đó đến gặp một nhà báo người Cameroon. Không ai trong số các nhà lãnh đạo châu Phi tham dự được nhìn thấy đi cùng Prigozhin.
Thay vào đó, các tổng thống châu Phi được dẫn vào một phòng họp mạ vàng của điện Kremlin, đối diện với ông Putin và một người đàn ông mà Prigozhin coi là đối thủ: Tướng Andrey Averyanov, người đứng đầu đơn vị hoạt động tấn công bí mật của GRU.
