TRỐN 

(Biến cố Ban mê Thuột: 10/3/1975) 

Riêng cho Mai, các con, cháu và bạn hữu. 

nguyễn ngọc vỵ

 

Tác giả là cựu Phó Tỉnh trưởng Hành Chánh tỉnh Darlac vào thời gian quân cộng sản tấn công Ban Mê Thuột, tháng 3 năm 1975.Trước đó Ông từng giữ các chức vụ : Quân trưởng Bình Khê, Bình Định 1966, Phó Tỉnh trưởng Quảng Đức 1967, Phó Thị trưởng Cam Ranh 1968-1971, và cuối cùng là Phó Tỉnh trưởng Darlac 1972-1975.

Ông là người làng Bác Trạch,Kiến Xương, Thái Bình.Di cư vào Nam 1954,theo học các trường Chu Văn An,Luật và Quốc Gia Hành Chánh và tốt nghiệp khóa 3 sĩ quan hiện dịch Đồng Đế,Nha Trang.Cha Ông bị đấu tố chết trong tù năm 1955.Một năm sau Mẹ chết vì buồn khổ và bệnh,nhưng mãi 25 năm sau Ông mới biết.

Ông cho biết nội dung bài viết của Ông hoàn toàn thực 100% : “không phải là Nhà văn, càng không phải là Sử gia, tôi không coi đây là một tài liệu quan trọng hay một bài viết có tính cách văn chương mà thực tế chỉ là một bài viết ghi lại những gì thực sự tôi biết, tôi nghe, tôi chứng kiến, đúng nhất là tôi đã… lãnh, đã gánh chịu. Tôi viết để sau này cho con cháu biết chuyện mà thôi”

Sau 35 năm ra khỏi nước, giờ đây, ngồi trên đất Hoa Kỳ...ghi lại đôi giòng về biến cố “Ban mê Thuột” (3/75), khởi sự cho cái nhục: 'thất thủ Miền Nam', nghĩ tới lời ai đó: “Cao nguyên là miền đất chiến lược, ai chiếm được 'Cao nguyên' sẽ … kiểm soát cả Việt Nam”, thấy không sai! 

Không biết ba chữ 'Buồn muôn thuở' (BMT) nó có trực tiếp vận vào người dân xứ Ban mê Thuột (BMT) hay không mà …Giữa lúc mọi người đang vui hưởng cuộc sống thanh bình, yên vui, điển hình là trong thành phố, những nơi thờ phượng như Nhà thờ, Đền đài, Chùa, Miếu, lúc nào cũng đông đảo tín hữu lui tới cầu nguyện, cúng bái. Chợ búa, trường học, tấp nập người lớn, trẻ con, ngày đêm chen chân buôn bán, làm ăn, học hành hăng say, tích cực, xa xa ngoài buôn, ấp, nương rẫy, những đoàn người xả sức cày sâu, cuốc bẫm, liên tục vun xới, tưới trồng, háo hức trông đợi một mùa mới thành công, gia đình quây quần quanh bữa cơm chiều, bên ngọn đèn ấm cúng, chan hoà hạnh phúc, thì hung tín tràn về: Việt cộng sắp đánh … Ban mê Thuột!

BMT sẽ khốn khổ ...? Đời...BMT vốn chỉ 'ẩm áo bởi mưa phùn, sương sa', không lẽ...sẽ 'ướt đẫm, tơi tả vì cuồng phong, bão tố'? Phải chăng: 'Hoà bình sẽ đi và chiến tranh sắp...đến' ?

Ngày 9 tháng 3 năm 1975 là ngày Chúa nhật, chuông nhà thờ vẫn đổ như mọi Chúa nhật quanh năm, nhưng...không biết có phải vì tâm hồn xao động mà tiếng chuông vang nghe khác hẳn: Chậm rãi, yếu ớt! Không mạnh mẽ như mọi khi! 

Thật ra, liên tiếp những ngày trước đó, nhiều tin xấu đã dồn dập lan tràn trong dân chúng, khiến lòng người hoang mang, lo sợ. Hình ảnh sống động của Thị xã Ban mê Thuột, một đơn vị xã hội đầy sức sống, đang vươn lên bằng chính tâm, sức của mình, bỗng một sớm một chiều, tan biến đi một cách nhanh chóng, oan uổng! Tâm trạng người dân lúc ấy, sao mà … nhìn đâu cũng thấy kẻ thù! - Mẹ ơi, Ba... Tôi nhận ra là tiếng thằng con đầu của tôi. Đúng thằng Vinh, tôi cũng la:

- Vinh phải không? Ba đây, Thằng bé mở cửa xông ra ôm chầm lấy tôi, mừng quá, cha con cứ ôm nhau đứng đó, Bỗng nghe có người hỏi:

- Nhớ Bố nhiều không? Thằng bé nhìn Quân không đáp, sợ, tôi vội nhắc:

- Chào...ông đi con, Rồi hỏi tiếp:

- Mẹ và các em đâu? Cậu Khải nữa, có nhà không?

Một đám đông gồm nhà tôi, chị Tiểng(chủ nhà), các con chị và các con tôi cùng ùa ra mừng rỡ. Chứng kiến cảnh đoàn tụ hi hữu này, Quân cười nói:

- Trốn mãi bây giờ mới dám ra phải không?

Tất cả cùng cười, riêng chị Tiểng (phu nhân cựu Tỉnh trưởng Darlac) lại thật thà:

- Sợ là đến bắt chúng tôi đấy chứ!

Chị Tiểng mời Quân vào nhà. Sau khi tôi giới thiệu từng người với Quân, chủ khách phân định xong, Quân ngó tôi nói:

- Tôi nghĩ là anh nên đi tắm, lâu không tắm chắc khó chịu lắm.

Cám ơn Quân và nhờ chị Tiểng và nhà tôi tiếp khách, tôi đi tắm. Khoảng nửa giờ sau, tắm xong, tôi trở ra thấy Quân đang ôm thằng Vinh, con trai lớn của tôi trong lòng, cằm tỳ trên đầu nó, thỉnh thoảng lại đưa tay vuốt tóc thằng bé xem ra rất âu yếm. Trực giác bảo tôi: Anh này vẫn còn tình cảm con người? Mình phải khai thác tí ti mới được.

- Anh Quân à, anh có gia đình chưa?

- Cám ơn anh, tôi cưới vợ và đẻ đứa con đầu lòng được 6 tháng thì vào Nam, nay cháu cũng bằng tuổi thằng cu này.

- Vậy là anh vào Nam 11 năm? Cháu Vinh hơn 11 tuổi rồi đó.

- Gần gần...thiếu mấy tháng...

- Khi ra đi, anh có tính bao giờ thì về không?

- Không, chuyện đó đảng lo, bao giờ cách mạng thành công thì về.

Thường thì gặp trường hợp nghe nói thế, tôi hay đùa một câu: Lỡ cách mạng không thành công thì sao? Nhưng đây thì không, tôi hỏi:

- Lỡ khi ấy anh lại không muốn về thì sao?

- Làm gì có chuyện ấy, đi, ở hay về cũng như mọi chuyện khác, đảng và nhà nước sáng suốt, quyết định hết cho mình.

Tin tưởng kiểu này...hết nói rồi! Tôi muốn biết thêm:

- Thế lâu nay anh vẫn được tin gia đình chứ?

- Hai năm đầu thì có thư của nhà tôi, sau thì không.

- Lo phục vụ nên cũng bớt nhớ nhà phải không anh?

- Cũng nhớ chứ, nhưng phải chấp nhận.

- Anh có nghĩ khi ngoài quê có chuyện, một mình chị lo nổi không?

- Không sao, đảng hứa là giúp hết mọi chuyện, mình cứ yên tâm phục vụ.

Nói năng thì thế chứ nét mặt, cử chỉ...không phải thế, chắc chắn là Quân vẫn còn nhớ vợ, thương con. Trước khi kết thúc cuộc tra tấn tình cảm này, tôi thử nhắc tới Phụ Mẫu của Quân xem anh ta biểu lộ cách nào:

- Sức khoẻ hai Cụ Thân sinh anh thế nào ? Tốt chứ ạ?

- Thầy tôi thì mất ngay sau khi tôi thoát ly được một năm, Mẹ tôi thì trong thư cuối cùng cách đây 7, 8 năm, nhà tôi cho biết, hay yếu đau. Đôi lúc hình dung thấy nhà tôi phải nuôi con dại lại thêm phụng dưỡng Mẹ già, chắc là....vất vả lắm!

Chỉ nói được bấy nhiêu, Quân ngưng và gục mặt xuống đầu thằng bé, thở dài! Thế là rõ lắm rồi. Để xua đi giây phút xúc động, nặng nề ấy, tôi nói thật chậm cốt cho anh ta nghe từng lời của tôi:

- Ở hiền thì gặp lành anh Quân à, xa cách ngàn dặm mà anh vẫn nhớ đến Mẹ, vẫn nhớ vợ, thương con, ăn ở hiếu thảo với Cha Mẹ như vậy, thế nào đời anh chẳng gặp lành, gặp may. Hồi trưa anh bảo là quê Thái Bình, thế Huyện nào? Xã nào vậy?

- Đẻ ở Thanh Nê, anh biết xã Thanh Nê ở đâu không? Từ tỉnh lỵ đi Tiền Hải, Qua khỏi Quận Kiến Xương độ 3, 4 cây số, nó nằm ngay ngã ba giữa quốc lộ và lối rẽ vào Cao Mại đó.

- Vậy thì cùng Huyện với tôi rồi, tôi ở Bác Trạch, Kiến Xương, anh có biết gì về Bác Trạch không?

Tôi và Quân còn nói nhiều chuyện liên quan đến vùng Bác Trạch, Thanh Nê, Cao Mại thuộc Huyện Kiến Xương, rất nhiều điểm cả hai cùng biết trước kia. Đang vui chuyện thì Quân đứng dậy, cáo lỗi ra về. Dĩ nhiên là tôi phải tự động xách giỏ quần áo đi theo Quân về địa điểm “quản thúc”. Ra tới cửa, Quân quay lại:

- Anh ở lại nhà với chị và các cháu được đấy, tôi về .

Mới nghe thì mừng, nhưng chợt nghĩ: Cộng sản thường hay chơi cái trò “Quan tha, Nha bắt' lắm. Tôi nói ngay:

- Anh Quân à, anh cho ở nhà thì cám ơn anh nhưng sợ đêm nay lỡ có toán an ninh nào đi tuần tiễu, kiểm soát, họ vào nhà khám xét, tôi không ra trình diện mà họ bắt gặp thì mang tội trốn tránh mà ra thì có gì chứng minh là được anh cho ở nhà đâu, Họ dẫn đi đường dây nào thì làm sao liên lạc được với anh mà can thiệp. Thôi, tôi đi với anh.

Nghe tôi trình bày, Quân nhìn tôi:

- Có chuyện đó nhỉ...nhưng chắc không sao đâu, tôi ở ngay trụ sở, có gì thì Uỷ ban Quân quản Tỉnh cũng phải cho tôi biết, tốt nhất là anh đừng đi đâu, được không? Thôi cứ vậy đi, tôi về.

Quay vào nhà, tôi phải tường thuật đầy đủ mọi chuyện cho chị Tiểng, nhà tôi cùng các con và các cháu con chị nghe những gì đã xảy ra cho tôi trong thời gian bị bắt, tiếp đó là được ăn bữa cơm ngon, có canh chua sau nhiều ngày chỉ có cơm và nước muối, tôi lại phải ngồi yên cho thằng Thành (con trai chị Tiểng) cạo bộ râu xồm ngay, cả buổi tối, mấy đứa nhỏ cứ ngó tôi cười hoài.

Đang say giấc (1:00 sáng) tiếng gọi lạc giọng:

- Chú phó, chú phó ơi...dậy mau, mau đi...chết rồi em ơi!

Tôi chưa kịp lên tiếng, lại nghe :

- Chú... VC nó tới kìa, nó đang gõ cửa nhà chị, làm sao bây giở...?

- Chị Tiểng hả? Em ra ngay...

- VC nó gõ cửa từ nãy tới giờ...

Thế là đúng! Đã nghĩ rồi sao còn mắc! Tự trách mình ngây thơ! Dầu sao thì cũng phải ra xem thế nào, không thể để chị ấy bị vạ lây được. Ra phòng khách, tiến gần lại cửa, định bụng nếu nó làm dữ nữa thì mở, không thì thôi, đứng một tí, tiếng gõ cửa mạnh hơn, đành vậy. Trước khi mở, vạch tấm màn cửa sổ xem loại người nào. Trời đất...Quân chứ không ai khác, tôi đóng kịch bằng cách lè nhè như người ngái ngủ, vừa mở cửa, vừa hỏi:

- Ai đó? Giờ này còn có chuyện gì vậy?

Cửa mở, Quân nói ngay:

- Tôi mà biết anh ngủ say thế này thì đâu đến làm chi, đây, giấy chứng nhận ở nhà, thôi, anh đi ngủ tiếp, tôi về.

Cầm tờ giấy trong tay, dù chưa biết nội dung ra sao, tôi cám ơn và tiễn Quân ra về.

Nội dung tờ chứng nhận như sau:

Chủ Tịch Uỷ Ban Quân Quản Tỉnh Darlac, chứng nhận ông Nguyễn ngọc Vỵ, Phó tỉnh Trưởng Hành Chánh (chức vụ cũ của chính quyền nguỵ Sài Gòn) được phép cư ngụ tại nhà số...đường...(cây số 3) thị xã Ban mê Thuột. ký tên: Đỗ văn Quân. Cố vấn UBQQ Tỉnh Darlac.

Không ngờ lại có được bửu bối này, tỉnh người...nghĩ ngay tới......trốn.

Nghĩ thế thôi chứ hành động thì chưa, dù có tờ giấy này trong tay, ngay cả việc tự ý ra khỏi nhà cũng chưa, ngoài việc mỗi sáng ngồi chờ Quân đến đón đi đâu đó với anh ta. Khởi sự, chúng tôi đến toà HC tỉnh, rảo qua gần hết các phòng ốc, quang cảnh thật tiêu điều, bàn ghế gẫy đổ, nhất là những tủ hồ sơ, xiêu vẹo, giấy tờ tung toé đầy nền nhà! Tôi cố ý đưa Quân lên lầu 2, nơi có văn phòng tôi làm việc trước đây, nhưng anh ta lắc đầu, bảo tôi đi một mình. Đứng trước cửa căn phòng quen thuộc, không còn cánh cửa, tần ngần...ngó vào trong, ngó quanh một hồi rồi đi xuống, không muốn thấy gì thêm!

Nói chuyện khá lâu, Quân ra dấu rời toà tỉnh. Trở ra, xe chạy ngang qua tư thất, xót xa ngó vào đó, trước xinh xắn, ấm cúng bao nhiêu thì bây giờ trống trải, lạnh lẽo bấy nhiêu. Chắc chắn đã có người xông vào đó lấy hết mười mấy thùng đồ của gia đình tôi, đã đóng sẵn để đưa về Sài Gòn, nhưng không có cơ hội!

Ra khỏi toà tỉnh, rẽ vào Ty Ngân khố. Địa điểm này tôi nghĩ là cán bộ muốn đến nhất. Rất tiếc, không hiểu lý do nào mà Ty này bị hư hại nặng quá! Một phần trụ sở Ty Ngân khố và vị trí hầm bạc đã trở thành những hố bom, mấy tấm sắt của tủ sắt để bạc, cong queo còn nằm cạnh chân tường.

Không tìm kiếm được gì hơn là quan sát (rất lâu) sự đổ nát tại chỗ, Quân lẳng lặng ra xe đi nơi khác. Quân hỏi tôi về Sư đoàn, tôi cho Quân biết đó là một vị trí quân sự, tôi không có liên hệ nên hoàn toàn không biết gì về cơ sở này. Quân đồng ý quay về, hôm sau tiếp tục.

Không hiểu vì nguyên nhân nào mà hai ba ngày liền, không thấy Quân đến, linh tính cho thấy có lẽ Quân không còn hứng thú nhiều về công tác khai thác tài liệu nữa, tôi sợ có gì thay đổi ngay lúc này, sẽ kẹt cho ý định trốn tránh của mình, rất may, sực nhớ tới đồn điền càfe' của người Pháp, nếu Quân vào đấy, chắc chắn sẽ có nhiều chuyện lạ. Đúng như ý nghĩ của tôi, tới đồn điền này, Quân đã truy thâu được nhiều triệu bạc thuế. Quân vui ra mặt. Trên đường về, Quân luôn miệng khen đồn điền này lớn, Quân cho biết anh ta phải báo cáo đi nhiều cơ quan khác nhau.

Qua điệu bộ và lời nói của Quân, tôi biết anh ta rất hãnh diện với đồng đội, anh ta vui đến độ khoe: Lâu lắm tôi mới có một thành tích lớn thế này.

Hôm ấy, chiều thứ sáu, khi Quân chở tôi về tới nhà, nơi tôi cư trú thì có chuyện khá bất ngờ, một xe bộ đội khác đang đậu ngay trước cửa nhà. Ngỡ ngàng, hồi hộp, chưa rõ chuyện gì thì Quân nhìn tôi...bảo:

- Tôi để xe lại cho anh chị và các cháu đi lễ, khỏi phải đi xe bò!

Sững sờ....Thế là thế nào? Cuối tuần rồi, Quân theo dõi tôi? Nếu không, sao biết tôi đi lễ bằng xe bò! Thực ra thì gia đình tôi đi lễ Chúa nhật tuần trước bằng xe máy cày của chị Tiểng, (nhà chị có đồn điền càfe), chứ không phải xe bò. Rõ ràng là có người theo dõi!

Quân để xe cho tôi dùng chắc tin là tôi không trốn tránh? Hoặc thử xem tôi có hành vi gì khác thường? Hay đúng như anh ta nói?

Thật ra, ngay lúc đó, tôi không hề có ý định dùng chiếc xe này làm việc chi quan trọng, nhất là liên quan đến chuyện 'trốn' sau này. Nhưng... oái oăm là ngay đêm đó, suy nghĩ về chuyện trốn...đầu óc lại bắt đầu nghĩ khác! Muốn an toàn ra khỏi phạm vi của thị xã này thôi cũng đã khó, phải biết tình hình du kích, bộ đội canh gác ra sao? Để có thể quan sát thì nhất định là phải có xe chạy tới những địa điểm nghi là có vọng gác. Càng suy tính càng thấy gian nan! Đã thế, cái ý tưởng tuần tới Quân không để xe lại cho nữa thì...bó cẳng sao! Thành ra lại quyết định là sẵn có xe thì phải khai thác tối đa phương tiện thuận lợi này. Hôm sau, chiều thứ bảy, tôi thận trọng lái xe đến những địa điểm cần đến, may mắn, không bị xét hỏi. chắc có lẽ vì trước xe có gắn huy hiệu UBQQ tỉnh Darlac.(xe bít bùng, họ đâu biết ai lái).

Giờ đây, nghĩ lại, chữ 'ngờ' học kỹ lắm, thế mà vẫn gặp nhiều lần. Chuyện bị bắt thì hiển nhiên là bất ngờ rồi, nhưng còn chuyện...khi bị nhốt rong rừng, sau khi ông Tỉnh bị giải đi, còn lại mình tôi (trong phạm vi 4 cái cọc), chúng đem ra khỏi trại tù lớn, cột vào một gốc cây với đoạn dây dù, dài chừng 4, 5 thước, đơn độc ngồi đó, được chứng kiến nhiều chuyện lạ lắm.(có dịp xin kể chi tiết sau). Những chú bộ đội canh giữ ngày đêm thì tuổi đời chỉ hơn con đầu tôi 5, 6 tuổi, nói chuyện một hồi, chúng khai gia phả và quá khứ, xưng em và...ngoan ngoãn làm theo những gì tôi muốn như lấy nước, lấy cơm, hốt lá cây độn chỗ nằm ban đêm, mấy ngày sau, còn cho nằm ngay dưới võng bộ đội, (về đêm thôi, ban ngày thì phải ngồi xa võng, viên bộ đội lén cho nằm nhưng vẫn sợ cấp chỉ huy biết), võng lại có tấm nylon che sương, ngừa mưa, thành ra cũng đỡ bị ẩm, ướt.

Còn chuyện trở lại Thị xã BMT... cũng phải nói là bất ngờ dù đó là đề nghị của chính mình nhưng rất ít hy vọng được OK. Thật vậy, không trở lại đó thì chắc chắn không thể có cơ hội tìm kiếm được vợ con, cả chuyện quan trọng như trốn tránh về sau, cũng không thể có được.

Chưa hết, thêm một chuyện nữa, rất bất ngờ, đó là việc Giáo sư Lê văn Tùng(10), Hiệu Trưởng trường Trung học Tổng hợp BMT, vì tình cảm hay nghĩa khí, đến thăm, sau giây phút ngỡ ngàng, xúc động, lòng ấm hẳn lên, thấy mình bớt cô đơn! Trước: Anh em công chức, cán bộ, bạn hữu... biết bao người! Nay: Tùng là người duy nhất gặp lại, còn thì tất cả...tan đàn, tù tội, trôi dạt tứ phương!

Trong hoàn cảnh khá trớ trêu, từ suy tư đến hành động, người ta đã bắt đầu ...ngập ngừng, đắn đo, vậy mà Tùng đến thăm, tôi cho là một can đảm đối với Tùng và là một an ủi rất lớn đối với tôi, hơn thế nữa, cũng nhờ Tùng, mới biết được tình hình sinh hoạt của thị xã, cả về an ninh, trật tự nữa (nhất là các chốt kiểm soát lối ra vào thị xã), điều mà tôi đang cần biết.

Tùng ở lại khá lâu, kể chuyện học hành của trường. Những tuần lễ đầu, không học hành chi cả, họ giao cho các Thầy Cô và học sinh công tác: 'Dọn dẹp, vệ sinh thành phố'. Riêng chuyện này, Tùng than: Vô duyên mà cực!

Trong phòng khách nhà ông bà Đồng Thạnh, sau khi biết chắc là không có ai ngoài hai anh em, tôi đem chuyện 'trốn' nói với Tùng, thoạt nghe, Tùng hơi ngạc nhiên, nhưng sau, Tùng đồng ý là tôi nên...Thực tình, chuyện 'trốn' thì tôi cũng như hầu hết anh em bị bắt, đã toan tính ngay từ lúc bị dẫn giải đi trong rừng. Nhưng...tính thì tính vậy thôi, chứ lúc đó, thật khó có cơ hội. Nay thì khác, có chút thuận lợi. Hiện họ đang say men chiến thắng, chủ quan, mải liên hoan ngày đêm nên có chút lơ là về mọi mặt. Tương lai, chắc chắn tình hình sẽ khó khăn hơn nhiều, sự theo dõi, kiểm soát sẽ gắt gao và chặt chẽ, vì thế, muốn trốn, phải tính ngay

Nhưng...tính sao đây? Quá nhiều vấn đề phải giải quyết: Trốn bằng phương tiện nào? Xe riêng thì không có. Còn xe đò? Đâu dám công khai! Băng rừng càng không thể, con cái còn dại. Hay mượn xe Ông Đồng Thạnh? Liệu ông ấy cho mình mượn không? Mượn rồi làm sao trả? Đặc biệt là Quốc lộ 21, từ BMT đi Nha Trang, còn xử dụng được không? Cầu cống còn hay sập hết rồi? VC kiểm soát gắt gao không? Đó là những chuyện cần phải biết trước khi thực hiện.

Rất may, đang lúc 'buồn ngủ thì gặp chiếu manh'. Nguyễn thành Huy (Phó Quận Buôn Hô, đồng môn hành chánh) xuất hiện. Huy (11) từ Nha trang trở lên BMT đón người yêu, Huy cho biết rõ tình trạng đường sá, cầu cống, những địa điểm nào trên quốc lộ 21 có VC canh gác.v.v... Sau khi anh em bàn tính kỹ, chúng tôi đồng ý đi và nên đi ngay. Trong lúc Huy đi đón bồ thì tôi kêu nhà tôi bảo:

- Mai, Em chuẩn bị ngay, tối nay chúng ta đi.

- Lạy Chúa, con cái dại lại đang đau yếu, đi sao nổi. Đi bằng gì?

- Bằng xe, sắp xếp ngay đi, mình có gì đâu mà ngại không kịp phải không?

- Cho Ông bà Đồng Thạnh (chúng tôi đang ở trong nhà ông bà ĐT) biết chưa?

- Đợi tí...

Chạy xuống lầu dưới, thấy ông Đồng Thạnh đang đứng tựa cửa sắt garage, tôi búng tay gọi ông trở vào trong nói chuyện:

- Ông bà đi cùng với chúng tôi không?

- Ông bà đi?

- Vâng,

- Khi nào?

- Ngay tối nay.

- Ông không sợ … anh chàng cán bộ kiếm sao?

- Sợ chứ, nhưng phải liều, không còn chọn lựa nào khác, ông coi...đàng nào cũng tội, thêm tội trốn nữa cũng vậy thôi. Sao? Ông đi không?

- Rồi...tôi đi. Dứt khoát, còn nhà tôi thì nhờ ông đi với tôi, nói giúp một tiếng mới được ông ơi.

Thấy bà ĐT đang ngồi gấp quần áo trong phòng, ông dẫn tôi vào hẳn trong, ông đóng cửa và ra dấu cho tôi nói trước:

- Bà Đồng Thạnh à, tôi vừa nói với ông và bây giờ xin thưa với bà: Chúng tôi cám ơn ông bà rất nhiều, chẳng ngại nguy hiểm, tốn kém trong hoàn cảnh ngặt nghèo thế này, đã cho gia đình tôi tá túc, ơn nghĩa này chỉ biết xin Ơn Trên phù hộ cho ông bà, chúng tôi không cách nào trả được. Tôi có chuyện này muốn nói với bà, chúng tôi sẽ đi khỏi đây ngay đêm nay. Ông đã đồng ý cùng đi với chúng tôi, còn bà? Nếu bà đồng ý thì xin sửa soạn ngay để kịp chút nữa đi rồi.

Tôi vừa dứt lời thì bà kêu toáng lên:

- Chết...ông bà ơi, đi như vầy thì lấy gì mà sống? Đâu kịp thu dọn gì! Cơ nghiệp thế này mà bỏ đi trong nháy mắt với hai bàn tay trắng sao? Không được đâu...!

Cứ thế bà la, chúng tôi phải ráng giải thích, năn nỉ mãi bà mới bớt hoảng hốt.

Huy trở lại, hai anh em nói chuyện với nhau một lúc, định bàn thêm với ông Đồng Thạnh vài chuyện nhưng khi hỏi tới thì ông đã biến đâu mất. Mãi gần 8:30 tối mới thấy ông về, khệ nệ bê vào garage một 'can' xăng, gật gù:

- Phải đầy...mới được.

Quyết định cuối cùng: Dùng xe ông Đồng Thạnh. Vì ông không cùng đi nên phải cho thằng cháu ông đi theo, xuống tới Nha trang thì người cháu đem xe về, đồng thời nó cũng là hướng dẫn viên cho hành trình di tản sau này của gia đình ông. Tổng cộng là 12 người trên chiếc xe jeep dân sự, gồm: Huy và bồ, cậu em, người cháu ông ĐT, vợ chồng tôi và 6 đứa con. Vì quá chật nên phải trải những tấm vải trải giường cho 6 đứa nhỏ nằm lọt trong lòng xe, người lớn thì ngồi xung quanh, sau khi kiểm soát lần chót số người cần đi và kéo những tấm plastic cửa xe lại cho kín, tôi nhắc Huy dán cái huy hiệu 'Uỷ ban Quân quản Darlac' lấy từ xe Quân để lại cho tôi vào xe đi trốn, xong công tác này, Huy ngồi vào tay lái, nổ máy. Kẻ ở người đi, nghẹn ngào trao nhau lời giã biệt, tôi ra dấu Huy chuẩn bị...Đúng 9 giờ tối ngày thứ sáu, sau cái bắt tay ông chủ nhà (Đồng Thạnh) thật chặt, nói lời cám ơn cuối cùng, tôi nhảy lên xe, bánh xe bắt đầu lăn...

Xe vừa lùi ra tới mặt đường thì cánh cửa sắt garage nhà ông Đồng Thạnh từ từ khép lại. Cuộc đời mới bắt đầu...xa lạ, mạo hiểm, đầy bất trắc!

Tim óc ai nấy như đông lạnh, nín thở, hồi hộp ngay từ giây phút đầu khởi hành. Hy vọng, chờ đợi.... Tâm trạng thật mâu thuẫn. Chờ … nhưng lại sợ bất cứ chuyện gì xảy ra! Liệu qua khỏi không? Thoát được không? Chịu đựng nổi không? May mắn không?

Xe nhắm hướng quận Phước An chạy tới, không nhanh, vì vừa chạy vừa phải dò đường. Chạy qua được 2, 3 vọng gác nơi đầu tỉnh không bị chặn xét là đã thấy may, bấm chí nhau...mừng. Không lúc nào người ta tỉnh táo bằng lúc này, chăm chú theo dõi từng bóng người, từng đoạn đường... Vừa qua khỏi lối dẽ vào quận Phước An là tới cây cầu lớn nhưng đã bị phá huỷ. Ngừng bên bờ quan sát, suối không sâu nhưng chảy xiết. Thấy mà ngán! Hội ý với Huy, chúng tôi quyết định qua.

Chiếc xe thật khoẻ, nhắm vết xe cũ, Huy nhấn ga hết cỡ. Đúng là 'nín thở qua suối'. Sang được bờ bên kia nó vẫn phải gầm lên để trèo dốc. Thở phào khi xe ngừng lại trên mặt quốc lộ. Nhà tôi đọc kinh rõ tiếng, cốt cho các con nghe theo.

Như để lấy sức, ngừng giây lát, xe ngoan ngoãn chạy tiếp trong đêm trường tĩnh mịch, chung quanh là một thảm đen ngút mắt dọc hai bên quốc lộ, không một đốm lửa, ngay cả khi chạy ngang qua một vài buôn Thượng cũng hoàn toàn không thấy dấu hiệu nào chứng tỏ là nơi đó có người đang sống!

Tính tới quá nửa đêm, chúng tôi đã qua được 3 con suối lớn, nhỏ, một cách suông sẻ, bằng yên, mừng nhưng vẫn phập phồng, không biết đoạn đường kế tiếp thì sao? Bỗng Huy lưu ý:

– Còn một suối nữa, khá lớn, trước khi tới suối, phải chạy một khúc đường tạm, gồ ghề, vòng vo cả nửa cây số chứ không ngắn đâu, bà con chuẩn bị tinh thần.

Xe chạy châm, ánh đèn xẹt qua xẹt lại, theo đường mòn quanh co, tung lên, hất xuống, thật khó thấy đường! Mò mẫm mà chạy, không khác đoàn người thám hiểm, đã vậy còn sợ bị người ta chặn bắt! Vất vả quá! Huy lẩm bẩm: Dốc thế này mà thắng không ăn thì lao vào cây là cái chắc, xuống vực cũng không chừng! Lo sợ vậy thôi chứ cuối cùng cũng tới được bờ suối bình an. Bước ra khỏi xe, nhìn giòng suối...Còn ngao ngán hơn suối trước nhiều! Lòng suối rộng, dưới ánh sáng lờ mờ của sao đêm, một giải nước mênh mông, chảy xiết, những làn sóng trắng xóa, dồn dập như đùa dỡn, đuổi nhau thế kia, làm sao qua! Quay lại hỏi Huy:

- Liệu qua được không Huy?

Huy đề nghị:

- Em nghĩ mình phải lội thử xem nông sâu, nước chảy mạnh cỡ nào. Hôm Nha Trang lên, nước cạn và không chảy mạnh thế này.

Tôi và Huy xắn quần lội thử. Trời đất...chút nữa thì ... may có Huy chụp áo kéo lại, Suối không sâu nhưng nhiều đá lớn, lởm chởm, nước lại chảy mạnh. Lội trở vào cũng khó, Huy hỏi tôi:

- Anh tính sao? Qua không?

- Tới đây rồi thì phải qua thôi, có cách nào khác đâu! Chỉ ngại xe làm sao...chứ nước chảy lại không lo, xe mình chở nặng mà.

Tôi bảo nhà tôi đánh thức các con dậy, mỗi người lớn ôm một đứa, vịn thành xe cho chắc, xe có chồm lên, hụp xuống vì đá sỏi ghồ ghề cũng đừng để văng ra ngoài, vô phúc mà rớt ra khỏi xe, nước cuốn đi, vô phương cứu .

- Huy vẫn lái chứ?

- Được, để em lái.

- Cầm chặt tay lái nghe, cứ nhắm thẳng mà qua. Nguyên tắc thế thôi, vững tay là được. Dứt khoát vậy nhé Huy. Qua...

Tôi vừa dứt lời là Huy lao xe xuống suối. Hồi hộp vô cùng. Khi bánh xe vừa đụng mặt nước là nó đã chồm lên như ngựa bất kham. Tôi nhắc Huy:

- Nắm chặt tay lái Huy à. Rú hết ga nhưng chớ có nhả, nó mà ngừng giữa giòng là xong, không đề máy lại nổi đâu.

Thật không khác con thú dữ chút nào, máy gầm lên như khùng điên, ngả nghiêng, tung lên, hụp xuống, giận dữ như muốn hất tung những vật nặng (12 người ) trên lưng! Nhìn chiếc xe rẽ nước lao đi, hệt như cảnh ông Môi Sen băng qua biển trong phim 10 điều răn. Lòng sợ nhưng cảnh đẹp, hùng tráng vô cùng.

Bao nhiêu lo sợ tan biến rất nhanh khi chiếc xe vọt lên khỏi dốc, hướng về phía quận Khánh Dương và ngừng ngay trên mặt quốc lộ 21.

Bỗng Huy la: Xe chết máy rồi! Huy cũng không biết tại sao. Máy tắt nhưng đèn vẫn sáng. Kìa...phía trước, chỉ cách chừng trăm thước, một đoàn xe VC đậu dài giữa lộ! Hoảng hồn, tôi hối Huy tắt đèn. Đèn vừa tắt thì cả chục cái đèn 'Pin' từ phía trước rọi về phía xe chúng tôi, luống cuống, chưa biết phải làm gì, bỗng nghe Huy hối tất cả xuống xe và lủi ngay vào rừng. Nhìn nhà tôi bồng thắng út 2 tuổi, mấy đứa nhỏ lếch thếch theo Mẹ, tôi buột miệng:

– Ở lại đó, không đi đâu hết, bắt thì bắt, một đống con nít thế này làm sao đi trong rừng! Sớm muộn rồi người ta cũng bắt, chú Huy đề máy lại xem sao, máy nổ thì...ta đi.

Huy làm như tôi nói, phúc đức làm sao, máy nổ liền, Huy lại khen là máy nổ rền, tốt. Chờ cho tất cả vào xe, tôi nhắc Huy bật đèn lên rồi … chạy. Tới đây thì tay chân không chịu nghe đầu nữa, thay vì kéo đèn, Huy lại kéo kèn! Giữa đêm khuya thanh vắng, tiếng kèn xe tru lên như xé toạc không gian, tôi đập vai Huy bảo kéo đèn chứ đừng kéo kèn, chưa dứt lời thì Huy lại đụng vào kèn xe nữa, sau mới kéo được đèn sáng lên.

Chúa tôi, đúng là phúc đức ông bà tôi còn, cũng lại những chiếc đèn 'Pin” lúc nãy, đang vẫy ra dấu cho xe chúng tôi chạy.

- Kìa...Huy, nó cho chạy, nhưng chậm chậm thôi, coi chừng nó nghi.

Xe chạy qua chỗ xe bộ đội, tôi cố giữ vẻ mặt thật nghiêm, không ngó ngang, sợ chúng nhận ra điều chi khác thường thì khốn. Tuy vậy, vẫn run, đêm rừng lạnh thế mà trán vẫn rướm mồ hôi. Chạy được một quãng khá xa, người đầu tiên lên tiếng là nhà tôi:

- Tạ Ơn Chúa, chạy nhanh hơn tí nữa được không chú Huy?

- Chị sợ nó đuổi theo à?

- Lỡ...thì sao.

Tiếp theo là bạn gái Huy lẩm bẩm:

- Tụi nó là chúa đa nghi, mà sao lúc cần chạy nhanh...anh lại chạy chậm như rùa!

- Chạy thế mà chậm à? Đúng thôi...cái tốc độ tâm lý thì chạy bao nhiêu cũng là chậm còn tốc độ vật lý thì thưa...đã nhấn hết ga rồi đó.

- Không thấy có đèn xe nào phía sau đâu Mẹ à.

Thì ra cu Văn, 9 tuổi đầu cũng đã biết sợ VC đuổi theo nên đã âm thầm nhìn lại phía sau quan sát.

Thằng lớn: Vinh, 12 tuổi, bồi thêm:

- Chạy không xa, nó đuổi theo vẫn kịp mà!

Huy an ủi:

- Các cháu mà cũng biết sợ cơ à? Đừng lo, chúng nó là bộ đội chứ đâu phải cán bộ mà sợ, chúng chỉ biết đánh nhau thôi.

Tuy không góp lời nhưng tôi hoàn toàn đồng ý với nhận xét của Huy, không ngờ Huy cũng khá 'thông' tổ chức, đường lối sinh hoạt của cộng sản.

- Có ai biết tại sao họ lại dọn đường cho xe mình chạy như vậy không nào?

Nghe Huy hỏi một câu đúng ý mình đang suy nghĩ, tôi nói ngay:

- Tôi đoán thế này, thử nghe xem có lý không nhé: Như chú Huy nói, bộ đội luôn luôn nể cán bộ, trong tổ chức của cộng sản, ngành cán bộ có uy thế hơn khối quân sự nhiều. Bộ đội chỉ lo đánh nhau thôi còn chuyện cai trị, quản lý...thuộc nhiệm vụ khối cán bộ, vì vậy khi bộ đội thấy xe cộ thì cũng đâu có thắc mắc gì. Hơn nữa, xe chạy vào giữa đêm khuya thì chỉ có xe nhà nước, xe cán bộ chứ không thể là nào xe khác, đã vậy, chạy tới gần xe bộ đội, lại ngừng và bóp kèn inh ỏi như hối mở đường cho xe chạy, như vậy không phải xe cán bộ thì còn xe ai. Nói trắng ra là nhờ cái tâm trạng...bộ đội lép vế hơn cán bộ ta mới hưởng được cái hên như vậy đấy chứ. Chuyện vai vế, hơn thua này đã trở thành một qui luật bất thành văn trong sinh hoạt của đảng cộng sản từ lâu rồi. Một lý do nữa, rất có thể...chúng thấy trước xe có huy hiệu UBQQ Tỉnh Darlac nên càng vội mở đường cho mình đi cũng nên.

Từ tối tới giờ, Khải, cậu em không hề nói gì, bất ngờ hỏi:

- Các anh lấy nó ở đâu ra vậy?

- Lấy ở xe cán bộ để lại cho anh.

--Các anh liều thật!

Nhà tôi thì bảo:

- Ai nghĩ sao cũng được nhưng tôi thì cho đây là một phép lạ. Chẳng ai tài giỏi gì, nhờ cái luýnh quýnh của chú Huy (kéo kèn thay vì kéo đèn) mà lại hên, cũng còn do cầu nguyện chứ bộ. Cầu mãi cũng phải được.

Nghe mấy người tâm sự mà quên cả giờ giấc, Huy nhắc:

- Gần tới Quận Khánh Dương rồi bà con...

Được báo trước, ai nấy lại hồi hộp, liệu qua khỏi địa điểm này không? Bị chặn bắt, khám xét gì không? Bỗng nhà tôi than:

- Vừa mới vui được mộ tí, lại có chuyện...!

Kìa...quận Khánh Dương, kìa...phố chợ...đâu còn nữa! Tất cả giờ đây chỉ còn là những đống gạch đổ nát, tan hoang! Cảnh khang trang, sầm uất trước đây...mất rồi! Sao tang thương, bể dâu mau thế! Cả một khu vực đầy sức sống mới đó mà bây giờ không còn gì cả! Không thể tưởng tượng được, không một mái nhà nguyên vẹn, tất cả chỉ còn là những bức tường đổ nát, những cột nhà cháy dở dang, xiêu vẹo, tựa như những xác người chết, đứng đó điểm hồn ma qua lại! Rùng mình, lạnh xương sống! Cảnh tượng thật thê thảm, thương tâm! Chiến tranh tàn nhẫn, khủng khiếp quá!

Toàn thể quận lỵ Khánh Dương, trước đây phồn thịnh bao nhiêu thì giờ đây hoang vắng, xác xơ bấy nhiêu! Cảnh vật tiêu điều, âm u như một nghĩa địa hoang, đầy âm khí nặng nề! Dân chúng, cơ sở, uy quyền, khí thế...đâu rồi? Không còn dấu vết...!

Từ quốc lộ nhìn vào, đêm khuya, chỉ thấy chập chờn những đàn đom đóm bay lượn, đuổi nhau, hệt như những oan hồn đang cố tìm nhau, hy vọng được an ủi, vỗ về cho bớt cô đơn! Dù ai đó có lạnh lùng, vô tình đến mấy cũng không thể không xao động, buồn lòng trước cảnh đổ nát, hoang tàn này!

Tôi...Bạn...và Ai nữa...Câm nín hay oán trách, giận hờn ai đây? Ai đã gây nên cảnh tang thương quá sức tưởng tượng của con người thế này?

- Anh coi kìa, lại có xe nào đậu phía trước phải không?

Nghe nhà tôi hỏi, tôi bảo Huy từ từ ngừng xe, đừng vội đến gần đoàn xe trước mặt. Tất cả mọi người im lặng. Ngừng giây lát, tôi và Huy ra khỏi xe quan sát. Đứng mười mấy phút vẫn chẳng có xe nào chạy qua, buộc lòng phải lại gần chỗ đoàn xe đậu, tới gần, nhận ra toàn là xe dân sự. Chưa kịp hỏi thì một thanh niên đã cho biết:

- Cầu thì sập, đường qua sông bị chiếc xe vận tải lún giữa giòng, kẹt từ chiều tối tới giờ, không xe cộ nào qua được ... ông ơi.

Vậy là công cốc! Tới đây rồi … tắc nghẽn? Kế hoạch dự tính là nếu trở ngại, liệu không đi được thì phải trở lại BMT trước khi trời sáng! Xui đến thế sao? Than thì than vậy nhưng vẫn phải nghĩ cách qua sông. Bao nhiêu người đến trước, đều thụ động ngồi đó chờ. Nói là chờ chứ đâu biết chờ cái gì? Chờ ai? Đang lúc bối rối thì Huy chỉ tay về phía xa bên kia sông. Một đoàn xe rọi đèn thật sáng đang đổ dốc. Xe to lắm, xe công binh thì phải. nếu là công binh thì thế nào họ cũng phải giải quyết vụ tắc nghẽn này. Đúng như Huy luận, chỉ khoảng nửa giờ, công binh đã lôi được chiếc xe tải lún giữa giòng (sông không nước) vào bờ, giờ thì họ đang trải những vỉ sắt lót đường cho xe chạy.

Hú vía! Đường trốn kể như đã thông, chắc chắn không có chuyện trở lại BMT. Qua khỏi sông Khánh Dương một đoạn ngắn là xe bắt đầu trèo dốc, chạy trên khúc đường đèo quanh co khá dài, dưới ánh đèn xe, dọc hai bên đường, không biết bao nhiêu xác xe cộ, từ jeep đến Dodge, từ tăng đến pháo của quân đội VN, gẫy đổ, cháy đen, đầu cắm vào sườn núi, cùng với xương sọ người lăn lóc khắp nơi cạnh xác áo quần tả tơi, rơi vãi tứ tung, bê bết máu khô! Mủi lòng hơn, tại một khúc quanh dưới chân đèo, Chúa tôi, sọ người đâu mà nhiều thế! Cái lành, cái vỡ, trắng xoá! Rải rác bên đường và kẹt ở gốc cây, hốc đá! Thảm hơn nữa là mỗi khi xe chạy qua những nơi có nhiều sọ người thì đoàn chuột túa ra chạy trốn, nhiều vô kể! Những sọ người ấy là ai? Giờ đây thân xác họ đã trở thành mồi cho thú hoang, chuột bọ! Chứng kiến cảnh tượng đó, ai cầm lòng nổi! Nhà tôi làm dấu đọc kinh, mấy đứa con sợ hãi, co dúm lại, không biết cảnh tượng này bao giờ mới phai được trong trí các con tôi! Nghiệt ngã! Xót xa!, tang chứng này khác chi những giọt máu tươi...đang rỉ!

Sau này mới biết, đây chính là nơi Lữ đoàn 3 Nhảy dù trú đóng do Đại Tá Lưỡng chỉ huy, với nhiệm vụ chặn đường tiến quân của cộng sản từ Cao nguyên xuống miền Duyên hải. Tất cả đã tử chiến cho đến khi hết đạn vì không được tiếp tế!

- Bao lâu nữa thì qua khỏi chỗ này chú Huy?

Chắc là buồn lắm nên nhà tôi mới mong nhanh chóng đi khỏi địa điểm tang tóc này. Huy chưa trả lời thì nhà tôi lại tiếp:

- Tội nghiệp hết sức! Cứ nhìn qua số lượng xác súng đạn, xe cộ, quần áo vương vãi khắp nơi cũng hiểu được là...chết biết bao người!

Bấy giờ Huy mới lên tiếng:

- Chút nữa thôi chị, qua đây là tới Dục Mỹ, qua Dục Mỹ là tới Ninh Hoà, tới đó phải ngừng lại nghỉ, đợi tới sáng mới vô phố Nha Trang. Phải nghỉ chờ sáng vì từ bữa máy bay ta bỏ bom cầu Hà Rá, đêm nào dân Nha Trang cũng ra quốc lộ ngủ, sáng mới về. Nếu nay vẫn còn tình trạng như vậy thì mình dễ trà trộn vào phố.

- Phải nghỉ Huy à, cả đêm thức trắng, mệt lắm rồi.

- À...anh tính tới đâu thì xé bỏ cái huy hiệu?

--Chắc ngừng lại xé ngay đi, tới đây là hết địa phận Darlac rồi, quên là…chết!

Tới ngã ba Ninh Hoà, Huy lái xe chạy thẳng vào sân vận động, yên trí khán đài sẽ là chỗ nằm nghỉ, rộng rãi lại vắng vẻ, không sợ lộ. Xe vừa ngoẹo vào cổng sân, tới khúc cong hướng phía trái, đèn xe rọi thẳng váo khán đài, Huy la lên:

- Thôi chết, khán đài có bộ đội!

- Thì 'de' lại đi...

Trong lúc lùi xe ra cổng, ngó khán đài, bộ đội đang chạy qua chạy lại như tìm nơi bố trí,. Huy trấn an:

- Chắc du kích địa phương chứ không phải bộ đội, chúng không đuổi theo đâu, có khi chúng còn tưởng la xe đi kiểm soát chúng cũng nên, giờ này địch nào lại tới đây bằng xe.

Nghe Huy nói, mọi người yên tâm.

- Chúng ta ra bến xe Lam được không?

Huy hỏi, ai cũng bảo, Huy là thổ công Nha Trang, đâu thấy được thì đi.

Tới bến xe Lam Ninh Hoà, lúc đó khoảng 4 giờ sáng. Tại đây có vài bác tài đang ngủ trong xe, thấy ồn ào thì thức dậy, rất vui vẻ chỉ chỗ nằm cho con nít, đàn bà. Có được chỗ nằm thì mừng nhưng không thể ngủ. Muỗi ơi là muỗi, mấy người đặt mình xuống là ngáy nhưng tôi thì không, sàn cement đã cứng lại thêm đàn muỗi vo ve như reo hò chiến thắng. Tuy không ngủ được cũng phải nằm đuổi muỗi cho con. Trằn trọc mãi, gần sáng, nghe mấy bác tài thức dậy sớm nói chuyện với nhau, giọng điệu hơi lạ, bất mãn gì đây? Cuộc sống của họ rõ ràng là đang gặp khó khăn, bất công...?

- Trước có nghiệp đoàn, phân bổ thứ tự, kẻ trước người sau, bây giờ mạnh ai nấy chạy, thằng nào quen thân cán bộ là muốn chạy lúc nào thì chạy, không cần biết đến ai!

Không nghi ngờ gì nữa, họ đang bất mãn, tôi khều Huy nói nhỏ:

- Huy à, chuẩn bị sáng là đi ngay, chần chừ, không khéo bị vạ lây đấy.

Bên kia đường là dẫy phố thương mại khá sầm uất trước đây, nay coi bộ vắng vẻ, sập sệ, khác xưa nhiều. Tôi và Huy sang kiếm gì ăn sáng và mua cho đám trẻ bánh trái điểm tâm, nhưng chẳng đâu mở cửa, duy có một tiệm cửa hé mở, tôi lách mình vào, ông chủ quán hình như vừa mới thức? Nhìn ông mất cảm tình quá sức, mắt mũi kèm nhèm, hỏi món nào cũng trả lời chưa có. Tuy vậy, cũng nhờ ông giúp cho được bình nước sôi pha sữa cho con.

Thật là nghịch nhĩ khi đang trốn chạy mà lại bảo là khoan khoái, thú vị, nhưng tâm trạng lúc này quả thực nó thế, chưa bao giờ có được giây phút thư giãn, thong dong trên đoạn đường bằng phẳng, quang đãng...Ninh Hoà-Nha Trang trong một buổi sớm mai, khí trời trong lành, mát mẻ, chiêm ngưỡng vầng Thái Dương nhô lên từ phương đông, đẹp lạ lùng! Rất tiếc mình chẳng phải là một nhà văn hay thi sĩ để mà thi vị hóa những hình ảnh quá đẹp của buổi bình minh, trời xanh, mây trắng, trái là biển cả mênh mông, những tia sáng rực rỡ, phản chiếu, giao thoa chan hoà trên mặt biển tạo thành những hình ảnh lung linh đẹp mắt hệt như những giải lụa đào trải dài vô tận...Thật tuyệt vời! Bên phải là núi đồi trùng điệp, đoạn tỏ, khúc mờ, đầy sương khói, tạo cho người cảm giác lâng lâng, như muốn bay bổng lên cao để ngăn mây, đón gió.

Qua đây, gợi nhớ rất nhiều...Mười mấy năm trước, những buổi chiều cuối tuần di hành của ngày tháng 1962, dấu chân người sinh viên Sĩ Quan hiện dịch khoá III Đồng Đế, từng tạo thành những lối mòn quanh núi đồi Nha Trang, Rù Rì còn đó. Càng không thể quên, những đêm trường cực khổ, ráng tải cement, nước, sắt thép lên đỉnh Hòn Khô, xây cho được bức tượng người lính đứng thế 'Thao diễn nghỉ' 10 thước cao, ngạo nghễ, hiên ngang giữa khung trời cao xanh, biển rộng. Đồng Đế, Nha Trang, nơi có nhiều âu lo, cực nhọc nhưng cũng đã tạo cho mình một tinh thần trong sáng, một thể lực rắn chắc, vững vàng, không sợ nguy, không ngại khó, bằng chứng là trong thời gian phục vụ, một lần đi công tác xã,(quận Phù Cát, Bình Định), theo chương trình họp toàn dân tại xã, chính Quận Trưởng là người sẽ chủ tọa buổi sinh hoạt này, nhưng giờ chót, Quận Trưởng bảo ông Phó đi thay. Phần vì đã quá cận giờ, nhất là ông Quận lại lờ đi chuyện cho binh sĩ hộ tống, ông phó cóc cần, bèn kêu 2 thằng 'tà lọt' (nghĩa quân), cùng nhau cuốc bộ (chân khỏe do kết quả của di hành đấy), băng đồng cho kịp giờ ấn định. Đang khi làm việc tại xã thì súng nổ trên đường đi, sau được biết, Quận trưởng xám hối, ăn năn(?) cho đơn vị hộ tống chạy theo, rủi và tội nghiệp, đơn vị này bị phục kích. 2 hy sinh, 5 bị thương nặng, nhẹ!

Trong lúc đầu óc đang đầy ắp hình ảnh của Quân trường mười mấy năm trước, định khoe với bà con thì Huy hắng giọng, lưu ý:

- Có trạm kiểm soát trước mặt, ngay chân đèo Rù Rì, bà con cẩn thận.

- Nó hỏi giấy thì sao?

Có người hỏi nhưng chẳng ai trả lời. Lập tức, tôi nhắc: Nhớ là phải trả lời giống nhau, đại khái thế này: Là dân trong phố, đêm ra quốc lộ ngủ tránh bom, (trước đó có mấy đêm máy bay QG ra oanh kích cầu Hà Ra), sáng trở về nên không đem giấy tờ người và xe...Cứ thế mà nói.

Tới trước trạm kiểm soát, một du kích đứng ngó vào xe, chắng nói gì, chỉ hất hàm, Huy nhô đầu ra:

- Như thường lệ, tối nào chúng tôi cũng ra đây ngủ đêm nên ỷ i không đem giấy tờ chi cả, các anh biết đồng bào mình...

Mới nói tới đó thì nó đã ngoắc cho đi. Có lẽ thấy trong xe nhiều con nít? Thật ... mừng không nói được. Khi xe đổ dốc, từ từ rẽ trái trên con đường dẫn vào Quân trường Đồng Đế trước kia, nơi có bạn của Huy cư ngụ thì tất cả đều ngầm hiểu là chuyến đi đã trót lọt, hy vọng không có gì trở ngại nữa, chỉ còn việc làm sao có ghe, thuyền đưa về miền Nam là hoàn tất chuyến đi có thể nói là tái lập cuộc đời vậy.

Vào tới nhà người bạn của Huy, sau khi giới thiệu chúng tôi với ông bà chủ nhà, Huy hỏi ngay:

- Huỳnh có nhà không bác?

- Nó ở ngoài Ninh Chữ, cậu biết không, nó là cảnh sát nên trốn từ đó (ngày VC chiếm Nha Trang) đến nay.

- Huỳnh có muốn đi Sài Gòn không bác?

- Có chứ, nó đi nhiều lần mà đều hụt. Cậu tính đi đấy à?

- Dạ, làm sao kêu nó về kịp hả bác?

- Vợ nó phải đi kêu...

- Giờ đến chiều kịp không bác?

- Nếu không trở ngại và ra gặp được ngay chồng nó thì về kịp mà.

Bàn tính xong, Mẹ Huỳnh đi nấu cơm, vợ Huỳnh ra Ninh Chữ tìm chồng, Huy thì sang xóm bóng kiếm ghe. Tôi ở tại chỗ, nóng lòng chỉ mong sớm có ghe và ôm con nằm ngủ. Khoảng 10:30, Huy nhắn về là chiều mới có ghe. Mọi người vui mừng, yên trí là sẽ đi khỏi Nha Trang chiều nay. Tôi tiếp tục ngủ bù cho khoẻ.

Đang mơ màng thì nghe tiếng Huy hối:

- Dậy...anh...12 giờ rồi, anh cho các cháu ra xe, đi ngay bây giờ, ghe đang đợi.

Hối con ra xe, đếm đủ 6 đứa, cả cậu em, hỏi tới nhà tôi...không ai biết. Trời ơi...! Đi đâu không biết nữa! Tìm đâu bây giờ! Sực nhớ lúc ở bến xe lam Ninh Hoà, Mai có nói là về tới Nha Trang, phải kiếm Cha xưng tội. Vậy là đúng, không đi kiếm, Mai yên trí chiều mới đi, không về ngay thì sao! Đi kiếm thì Việt cộng đi đầy đường kìa! Lớ ngớ chúng túm lấy hỏi giấy thì...nạp mạng ư? Sao bây giờ? Trời...! Sợ mà vẫn phải đi, tâm trạng nó bất mãn làm sao! Lầm lũi đi tìm vợ, tới nhà thờ không thấy, hỏi bà già ở cuối nhà thờ, bà bảo còn một nhà thờ nữa, ở xóm Ba làng sát bờ biển kia kìa, nhà thờ này mới có Cha. Vưà đi vừa cầu, xin cho sớm gặp vợ con không thì...Cầu chưa dứt … mừng quá sức, ngay phía trước mặt, Mai đang lững thững đi về. Chờ cho Mai đến gần, tôi gầm lên trong họng:

- Đi ngay bây giờ. Tù cả lũ mất thôi. Lang thang thế này, bộ...không sợ nó chặn xét hỏi sao? Lẹ lên không thì lỡ hết, tất cả đang đợi ...

- Ai biết được, sao bảo chiều mới có ghe thì đi xưng tội, bộ đi biển mà không lo à.

Về tới nhà, mọi người đã sẵn sàng trên xe, tôi kéo nhà tôi vào cám ơn ông bà chủ rồi trở ra liền. Xe chạy rồi mà Bố mẹ Huỳnh cứ mãi trông theo, chắc ông bà lại tiếc cho thằng con, thêm một lần nữa ...hụt đi!

Rời khu Đồng Đế, thẳng đường tới phố Nha Trang. Qua cầu Hà Ra, đường Nguyễn công Trứ, rẽ qua Độc lập, không gặp trở ngại nào. Có lẽ nhờ Huy là dân gốc Nha Trang nên ngóc ngách nào cũng thuộc. Xe từ từ bò vào xóm bóng, vòng vo, tới lui, bất chợt một thanh niên chờ sẵn ở đầu hẻm, ra dấu xe ngừng, Huy xác nhận tên tuổi, người này bám vào thành xe, dẫn chạy một vòng như trong 'Trận đồ bát quái'. Gặp người thứ hai, ông này được giới thiệu là chủ ghe, ông chẳng nói gì, chỉ ngồi nghe, gật gù mấy cái rồi...đếm tiền. Mọi việc diễn ra thật nhanh, 2, 3 phút. Tôi được chỉ lối ra ghe, trước khi đi, tôi nhặn Huy:

- Huy ở đây, bám sát ông ta, có chuyện gì còn có tóc mà nắm.

- Dạ, anh chị cho các cháu ra ghe, em...đợi tài công.

Phải cẩn thận vậy vì chuyện thuê mướn ghe có giấy tờ chi đâu, khẩu ước thôi mà. Họ mà trớt thì ...kiện củ khoai sao! Cõng con theo hướng chỉ tay ra ghe. Bãi cát rộng, nước không sâu, xấp xỉ đầu gối. Nhắm chiếc ghe Huy chỉ, lội ra, tới sát ghe, định bỏ con lên ghe thì người trên ghe trợn mắt la:

– Ơ hay, sao lên ghe tôi?

– Cái gì? Ghe này tôi thuê mà...

- Không phải, ông lộn rồi, hỏi lại chủ đi...

Thật khổ! Lẽ nào mình lộn! Lội trở vào, vừa bực vừa sợ, trốn tránh mà ồn ào thế này, VC nó ra thì chạy đâu! Vừa lên khỏi nước thì Huy chạy ra bảo:

- Sao anh không lên ghe? Vô làm gì vậy?

- Người ta không cho lên, họ bảo ghe đó họ mướn rồi. Chú hỏi chủ xem thế nào?

Huy chạy vô hỏi chủ, trở ra bảo:

- Đúng ghe đó, đi chung, anh cứ bảo không cho anh lên thì chủ không đi nữa.

Lại cõng con trở ra, nói như Huy bảo. Bấy giờ họ mới để cho lên ghe.

Trừ cu Viên, hơn 2 tuổi, nhà tôi bồng, tôi cõng bé Thu, còn lại 4 anh chị nó là Vinh, Văn, Trang, Trâm, đều xắn quần lội theo, lúc đầu mấy đứa còn sợ ướt, sau thấy ai cũng hối đi mau nên...lội đại! Nhìn … thảm quá!

Đợi cho tất cả yên vị trên ghe, nhìn kỹ mấy người không cho lên ghe lúc nãy, ghét kinh khủng, nhiều khi chỉ vì chuyện nhỏ mà hỏng cả việc lớn. Ít phút sau thì Huy và ông tài công ra. Ông rà soát mọi thứ, rồi nổ máy.

Ghe ghiếc thế này thì chạy được tới đâu? Nản quá sức! Máy nổ...bành...bành...bành... chạy trốn VC mà máy như hết hơi, chạy chậm như vịt bơi thế này thì...sao thoát? Liệu vượt nổi sóng gió biển cả không, đã thế, mấy người không cho lên ghe lúc nãy còn la ơi ới...Bà con ở lại, chúng tôi về...xứ ngheo...Hoảng hồn, tôi chồm tới chỗ ông tài công hỏi:

- Ông tài, ghe này đi đâu, về xứ là xứ nào? Tuy Hoà hay Qui Nhơn?

- Khổ quá ông ơi, ngồi xuống đi, thủng thẳng nói. Vũng Tàu được không?

Huy cười giải thích:

- Phải nói trại đi như thế để nếu VC nghe được, tưởng là ghe đi trở ra, (phía bắc), nó mới không kiểm soát chứ, nó mà nghi trờ vào (miền Nam) là nó xét liền.

Quả thật đó là giây phút hoảng hồn nhưng vô cùng thích thú.

Sau nhiều tiếng đồng hồ ngồi ôm gối. bụng đói, sóng nước tung toé hầu như áo quần ai cũng ẩm ướt, tất cả hầu như đã thấm mệt! Nhìn đám con co ro run sợ, chắc cũng đói, lương thực lúc này chỉ là mấy gói mì nhúng nước lạnh mà thôi! Thương con vô cùng, nhưng làm gì hơn, phó thác...Sợ ông tài công lái lâu buồn ngủ, tôi bắt chuyện:

- Buồn ngủ không ông tài?

- Ngủ … lái sao được ông.

- Ông tài à, ông đi lần nào chưa hay đây là lần đầu?

- Chuyến thứ 5 ...

Biết vậy, tự nhiên, thấy vững tâm.

- Đi nhiều như vậy, có chuyến nào gặp trở ngại không ông?

- Ông nói sao? Trở ngại cái gì?

- Như bị ...họ chặn khám xét hay...bắt bớ chẳng hạn.

- Đôi lần thấy có ghe chạy theo, nhưng họ không ra xa, họ chỉ làm gì đó dọc bờ biển thôi.

Ghe chạy ngang hải phận Cam Ranh, tôi nhớ lúc làm việc tại đây, có đội Giang thuyền khá mạnh, dư sức chạy ngoài biển, tôi thắc mắc:

- Có bao giờ Giang thuyền Cam Ranh rượt chưa ông tài?

- Chưa .

- Đi biển ông có địa bàn không?

- Tôi không có.

- Không có thì khi trời đất tối om thế này, biết hướng nào mà chạy?

- Chạy được chứ. Cả ngàn cái địa bàn trên trời kia kìa.

- Phục ông quá.

- Đi riết thì quen chứ có chi mà phục.

Mấy người ngồi gần nghe được cười vui vẻ. Lờ mờ dưới ánh sao đêm, trẻ con thì được nằm ngủ yên, người lớn thì ngồi hứng gió, hứng nước biển tạt từng cơn theo sóng lớn nhỏ. Có người quần áo ướt sũng vậy mà cũng thiếp đi được, hẳn vì quá mệt. Tôi cũng gục vào vai Mai, ngủ lúc nào không hay. Bỗng nghe tiếng nhà tôi nói nhỏ bên tai:

- Anh dậy xem có chuyện gì không mà ghe tròng trành quá!

Sẵn nước biển đầy mặt, tôi kéo vạt áo lau cho tỉnh, quay sang ông tài:

- Có chuyện gì không cơ?

- Ngó kia kìa...

Ngay trước mủi ghe, một đàn cá voi nhiều con lớn nhỏ đang nhào lộn như muốn lao vào ghe, chưa kịp hỏi thêm, ông đã tiếp:

- Phải ... tránh không được đụng Ông...

- Ông nào?

- Thì Ông đó đó. Đi biển mà gặp Ông là hên, biết không?

- Ông cản không cho ghe đi thẳng chắc là có gì không hay phía trước?

- Chắc chắn mà...

Người đi biển có những niềm Tin riêng, mình phải tôn trọng.

Biết được nguyên nhân, bà xã yên lòng, tôi ngủ tiếp, đang ngon, lại nghe ông la lớn:

- Sáng rồi, sắp tới nghe bà con.

Sự sống bỗng bùng lên mãnh liệt, tất cả nhao nhao hướng về phía Vũng Tàu, một lát nữa thôi, tất cả sẽ đặt chân lên vùng đất tự do. Vừa mừng, vừa lo, rồi chuyện gì sẽ đến? Không muốn nghĩ thêm, qua được đoạn đường này, mừng đã! Nhìn đám con ngơ ngác, mặt mày thất sắc, mới có mấy ngày đêm cực khổ mà sao bơ phờ, hốc hác quá đi!

Tôi nói với các con:

- Tới đây coi như chuyến đi an toàn 99% rồi, các con mừng không nào? Lên bờ, kiếm quần áo ấm, sạch sẽ, kiếm chỗ ăn ngon, được không?

Thật khó mà quên, nghe tôi hỏi, đám con nhìn nhau, không đứa nào nói gì, mãi sau, duy nhất chỉ bé Trâm, (gái thứ hai, 6 tuổi), nhìn thẳng mặt tôi: Cho con ổ bánh mì được không? Tội nghiệp con tôi, loạn lạc...ước vọng lúc này chỉ có thế!

Nhà tôi ẵm bé Viên, nhắc:

- Mấy đứa nhớ gì không? Tới nơi bằng yên thì phải cảm tạ Chúa và Đức Mẹ.

Cu Văn, nhanh miệng:

- Mẹ khỏi lo, chúng con làm dấu, đọc kinh rồi.

Nguyễn Ngọc Vỵ

Houston 2010
__________

Cước chú:

(1)- Phó Tỉnh Trưởng HC Quảng Đức: Ông Nguyễn thế Chu và gia đình, định cư tại Hoa Kỳ. Không gặp lại, nhưng có điện thoại với nhau khi ông mới qua Hoa Kỳ. Ông Nguyễn thế Chu đã qua đời!

(2)- Tỉnh Trưởng Darlac: Đại Tá Nguyễn trọng Luật và gia đình, định cư tại Hoa Kỳ. (tù về, đi diện HO). Đã gặp lại.

(3)- Ông Nguyễn văn Khán và gia đình, Ông Nguyễn xuân Kế và gia đình, Đại Uý Nguyễn đạt Định và gia đình, định cự tại Hoa Kỳ. Đã gặp lại.

(4)- Tư lệnh phó Sư đoàn 23: Đại Tá Vũ thế Quang và gia đình, hiện sống tại Hoa Kỳ, (tù về, đi diện HO). Đã gặp lại.

(5)- Trưởng Ty CSQG Darlac: Trung Tá Trần quang Vĩnh và gia đình hiện sống tại Hoa Kỳ. Đã gặp lại.

(6)- Ông Bà Đồng Thạnh: Ở VN, được tin cả hai Ông bà đã qua đời!

(7)- Ông Nguyễn đình Thuyên: Đã gặp lại tại Hoa Kỳ.

(8)- Chủ Tịch HĐ Tỉnh Darlac: Ông Trần hữu Văn và gia đình hiện sống tại Hoa Kỳ. Đã gặp lại.

(9)- Cựu Tỉnh Trưởng Darlac: Trung Tá Nguyễn văn Tiểng và gia đình hiện sống tại Hoa Kỳ. (tù về, đi diện HO). Đã gặp lại. Ông Nguyễn văn Tiểng, đã qua đời !

(10)- Hiệu Trưởng Trường Trung Học Tổng Hợp BMT: GS Lê văn Tùng và gia đình hiện sống tại Canada. Đã gặp lại tại Hoa Kỳ.

(11)- Huy và bạn gái cùng với gia đình tôi, đi một ghe ra khỏi Việt Nam, sau được tàu Hải quân Mỹ vớt.

____

vu nguyen thao vy said...

cam on bac Nguyen Ngoc Vy. Nho bai viet cua bac ma chau da biet duoc tin tuc cua gia dinh bac va ban Nguyen Ngoc Van. Ban Van than men! Ban con nho den Vu Hung Tam khong? Sau 36 nam tim kiem tin tuc cua ban gio biet ban con song va dinh cu on dinh tai Hoa Ky. Minh rat vui, minh la Tam ngoi cung ban voi ban tai truong tieu hoc Thanh Tam Ban Me Thuat, cung ngoi voi ban minh con co ban Tho va ban Khanh. Minh rat mong nhan duoc tin ban. Neu co the lien lac so dien thoai nay cho minh 845013742756 hay vao dia chi mail: vitcononline_vy@yahoo.com