Nguyên Giám đốc BV. Nguyễn Văn Học Gia Định
TRẠI TÙ SÓNG THẦN NƠI CUỐI CÙNG TRƯỚC KHI ĐƯỢC TẠM HOÃN CẢI TẠO
Trại
Sóng Thần trước kia là căn cứ của Thủy Quân Lục Chiến đóng trong khu
rừng Cấm-Dĩ An, thuộc địa phận Thủ Đức. Đây là một trong những đơn vị
trẻ trung, hào hùng của Quân Lực VNCH, nhưng không may, cũng là đơn vị
có nhiều bác sĩ Q. Y tử trận ngoài chiến trường kể từ năm 1964 như bác
sĩ Trương Bá Hân tại Bình Giả, Bác sĩ Lê Hữu Anh tại Quảng Ngải, Bác sĩ
Trần Ngọc Minh tại Quảng Tín.
Vào mùa
thu năm 1960, có những trận đánh dữ dội đầu tiên trên vùng biên giới cực
Bắc tỉnh Kon Tum. Quân đội chính quy Bắc Việt theo đường mòn Trường Sơn
Tây tràn qua biên giới VN, với mưu toan đánh chiếm thành phố hẻo lánh
Kon Tum nhân ngày lễ Quốc Khánh 26 tháng 10 năm 1960. Nhưng âm mưu bại
lộ nên xoay qua tấn công cùng một lúc năm tiền đồn Mang Khiêng, Mang
Búc, Toumerong, Dakrotah, Dakha.
Lúc này
tôi đang xử lý thường vụ chức vụ Y sĩ trưởng Sư đoàn 22BB và đang tham
gia cuộc hành quân tái chiếm đồn Dakrotah. Một tiểu đoàn TQLC cùng một
tiểu đoàn Nhảy Dù-tiểu đoàn 6 của Thiếu tá Đỗ Kế Giai đã lên tăng cường
trung đoàn 40 để giải toả áp lực và chận đường tiến quân của địch.
Chiếc xe
nhà binh Motolova của Liên Xô từ Suối Máu chở tôi về tới Sóng Thần lúc
trời ngã chiều Tôi lại bị chuyển trại lần nữa nhưng không lẽ K3 chỉ có
một mình tôi?. Trại khá rộng, nhưng có vẽ tiêu điều, với những dãy nhà
trệt thấp lợp tôn, chen lẫn với những vùng đất bỏ hoang lâu ngày cỏ mọc
um tùm hoang dã. Chiếc xe chạy vô thẳng trong sân, đậu nối đuôi sau một
đoàn quân xa hiệu Trung Quốc vừa chở tù binh ngoài Bắc về. Lần đầu tiên
đến đây, tôi thấy ngỡ ngàng, chưa định ra phương hướng. Chỉ thấy trước
mặt trại có con đường rầy xe lửa, không biết chạy về đâu. Trại không có
cổng lớn, không có hàng rào kẽm gai, cũng không có lính canh. Không có
lệnh tập họp tổ. Không có lệnh làm vệ sinh trại, nhổ cỏ, hốt rác, đào
giếng nước như ở các trại Trảng Lớn, Xuân Lộc, Suối Máu.
Tôi được
đưa xuống một căn nhà nhỏ bỏ trống đã lâu, nền đất tối om, nhà không
cửa, không đèn đuốc, không chiếu màn. Tôi cảm thấy mệt mỏi sau một thời
gian dài di chuyển, thần kinh còn căng thẳng vụ tử hình Thiếu tá Nam ở
trại tù Suối Máu, giờ đây lại không biết còn chuyện gì sẽ xảy đến cho
mình nữa, tôi cảm thấy chóng mặt vì bụng đói cồn cào, ngồi lâu trên
chuyến xe nhà binh bít bùng lắc lư, nên không còn tỉnh táo nữa, tôi lấy
tấm đắp đem theo trải xuống đất, nằm ngũ thiếp đi cho đến sáng.
Trời còn
sớm, một cán bộ Quân Y Việt Cộng - Y sĩ trưởng của trung đoàn đến khám
bệnh cho tôi. Tôi nằm dài dưới đất không cựa quậy, để mặc anh ta muốn
khám gì thì khám. Đầu tiên anh ta đặt ống nghe lên giữa xương ức của tôi
xong kéo xuống bên hông bụng tôi về bên trái. Với cách đặt ống nghe
không tương ứng với phương vị các bộ phận bên trong lồng ngực hay trong
xoang bụng, như trong sách vở y khoa thường dạy, tôi không biết anh ta
muốn khám tim gan phèo phổi ra sao, tuy nhiên tôi vẫn nằm yên không thắc
mắc. Chỉ đến khi nghe anh ta đề nghị chích thuốc thì tôi mới ngồi nhỏm
dậy, cám ơn và từ chối. Nhớ đến chuyện chai xá xị chứa đựng một chất
nước nâu nâu mà anh bạn tù ở lán 31 đã kể cho tôi nghe lúc còn ở Xuân
Lộc, với lời khuyên đừng bao giờ để cho ai chích thuốc gì lạ vào cơ thể
mình. Âu đó cũng là kinh nghiệm xương máu của tù nhân . Ai biết được âm
mưu của VC thâm độc đến cở nào ?
Nghe đến
Rừng Cấm, tôi cũng ngại ngùng. Mặc dầu không có người canh chừng, nhưng
suốt ngày tôi cũng chỉ đi loanh quanh gần trại, nhìn xem phong cảnh.
Tình cờ thấy một hộp giấy vuông trống trơn, bên ngoài có đề tên Bác sĩ
NQH. Đúng là tên một đồng nghiệp đàn anh trên tôi nhiều lớp đã từng làm
chỉ huy trưởng TYV Cộng Hoà vào năm 1967 với cấp bậc Trung tá. Có lẽ món
quà của gia đình gởi vô một trại nào đó cho anh và anh mang luôn đến
đây. Bìa hộp bằng carton còn nguyên vẹn, ít ra tôi cũng có một người
quen đang ở đây.
Trong
trại đặc biệt có một cái quán nhỏ nhưng tôi đâu có tiền để vô ngồi ăn.
Lúc mới nhập trại, có lệnh đổi tiền, còn bao nhiêu tôi đã kê khai hết,
nhưng đâu có được hoàn trả lại. Khi tôi đến đây, nhiều tháng đã trôi
qua, sau vụ cải tổ tiền tệ. Không biết cái quán có từ bao lâu nhưng thấy
cô chủ quán vẫn còn lúng túng trong vấn đề thối tiền buôn bán. Cô nhờ
tôi giúp làm bảng đối chiếu tiền cũ và tiền mới. Tôi nhận lời, trở về
“chòi riêng” ngồi dưới đất tính toán, trình bày sạch sẽ trên hai trang
giấy học trò, dán trên bìa cứng tôi lượm được ngoài sân, phụ với cô treo
trên vách cho khách hàng xem. Cô thấy vừa ý, khen tôi viết chữ đẹp,
trình bày hay, và lịch sự đền ơn tôi bằng một dĩa trứng gà ốp la với
bánh mì nóng.
Trên bàn
ăn gần đó, khách hàng hội nhau ngồi kể chuyện, từ những trận chiến ác
liệt ở Hạ Lào, những gian truân trên dãy Trường Sơn bạt ngàn đèo núi,
vách đá cheo leo, với khe sâu thăm thẳm, những cảnh sống kham khổ của tù
binh bị đưa ra Bắc chân lết đi từng bước nặng nề, có những tù binh Hoa
Kỳ, không quen với thời tiết của miền nhiệt đới, dễ bị đau yếu kiệt sức,
không còn gượng nổi, bị giam giữ lại dọc đường trong những hầm được
thiết lập trong rừng sâu. Họ được đánh giá thành những đơn vị để trao
đổi máy cày hay xe ủi đất.
Khách
còn kể lại có những bác sĩ miền Nam, không chịu nổi thời tiết nghiệt ngã
ngoài biên giới Việt Hoa, và những cách đối xử gắt gao, khắc khổ trong
các trại tù, nên đã gục ngã hoặc đã quyên sinh. Xéo xéo nơi tôi ở, có
một anh sĩ quan trợ y trẻ tuổi, về đây đã được mấy hôm. Tôi không quen
biết anh trước, nhưng dường như anh đang mắc phải một chứng bệnh tâm
thần.
Buổi
trưa hè, trời nắng nóng chang chang mà anh cứ tưởng như là đêm trăng mờ
Đà Lạt. Anh mặc quần đùi, mình trần, ra đứng giữa đường mòn, đi tới đi
lui nghêu ngao ca hát. Thỉnh thoảng lại ngửa mắt nhìn trời bị mây che,
ngâm nga Hàn Mặc Tử: “Trăng sao đắm đuối trong sương nhạt, như đón từ xa
một ý thơ”, và có vẽ như đắc ý với lời thơ, anh cứ thế một mình lập đi
lập lại.
Ngành
Trợ y là thành phần Quân y bị tổn thất nhiều nhất, vì thường xông pha
ngoài trận mạc, theo những đơn vị hành quân nhỏ. Rất có thể anh bị kích
xúc mạnh sau những trận chiến ác liệt, có nhiều thương vong và bạn bè
thất tán!.
Qua ngày
sau, cũng chính anh Bác sĩ đã khám cho tôi hôm đầu trở lại, nhưng lần
này anh hoàn toàn thay đổi cách xưng hô làm tôi ngạc nhiên
“Bây giờ em biết anh là ai rồi (?)”.
Vừa nói
anh vừa rút trong lưng ra một trang giấy học trò màu nâu đánh máy bài
Diệt trừ Sốt rét, đồng thời xòe hai bàn tay chai cứng cho tôi sờ. “Mỗi
ngày em phải gánh phân để tưới 500 gốc mì! Thấy anh cán bộ thật tình,
nghĩ mình sắp được về, tôi nói với anh sau này có cần dụng cụ Y Khoa gì
cứ đến tìm tôi trong nhà thương Nguyễn văn Học và tôi hứa sẽ giúp anh
con dao mổ, vài cây kéo, vài cây kềm mà anh hằng ao ước. Những vật dụng
mới toanh này, trước kia được bày bán đầy rẫy ngoài chợ trời, trên các
lề đường Chợ Cũ. Thấy đẹp và rẻ, thỉnh thoảng tôi mua về để dành. Về
nhà, tôi giữ lời hứa, soạn sẵn một vài dụng cụ tốt để dành tặng anh
nhưng không thấy anh đến lấy. Có thể vì tên nhà thương đã đổi nên anh
không tìm ra nhà tôi được.
Tôi ở
trại Sóng Thần hơn một tuần lễ. Có vài người khi về đây nói sắp được thả
ra nhưng đêm đến lại bị chuyển đi nơi khác, làm những người còn lại
trong trại lo ngại, hoang mang. Buổi ăn nào thấy kha khá, có chút thịt
chút cá, là biết có phái đoàn quan trọng nào đó đến thăm trại. Mỗi ngày
tôi cũng được ba tờ giấy khổ lớn, dài, để làm bản tự kiểm. Nhưng có điều
lạ, không giống như ở các trại tù khác, là khi tôi viết theo đúng bài
bản “Đế quốc Mỹ xâm lược, tội ác đầy trời” v. v… thì cán bộ nhỏ nhẹ
khuyên tôi không nên chỉ trích Mỹ nữa … “Khi ra khỏi trại về nhà anh sẽ
thấy đời sống có khác đi!”. Tôi không nghĩ là mình nên hy vọng vào một
điều gì thay đổi trong chế độ CS.
Dưới nhà
bếp, có nhân viên dân sự làm việc. Tôi lén nhờ người trao tin về cho
gia đình tôi. Vợ tôi mừng rỡ dẫn hai đứa con Duy Huân và Xuân Uyên lên
thăm tôi, nhưng không được bảo lãnh tôi ra. Chính Bác sĩ V. C Giám đốc
bệnh viện Nhân dân đi xe nhà thương Ford Falcon lên đón tôi, cũng bị ông
Thủ trưởng Đoàn 875 cương quyết từ chối
“Anh này
được tạm hoãn học tập cải tạo vì nhu cầu nhà thương cần bác sĩ giải
phẩu về lồng ngực. Anh mà mất đi, thì tôi không có người để thay thế”.
Tôi buộc
ở lại thêm ít hôm đợi xin được giấy giới thiệu của Bà Thứ trưởng Bộ Y
tế Dương Quỳnh Hoa, tôi mới rời khỏi trại Sóng Thần.
Xe nhà
thương đưa tôi về đến Trung Tâm Thực Tập Y Khoa Gia Định (bây giờ đã đổi
tên là bệnh viện Nhân Dân) vào buổi trưa ngày 20 tháng 4 năm 1976, gần
một năm sau ngày miền Nam sụp đổ. Còn trong giờ làm việc, nhưng một số
nhân viên đã tự động ra đứng hai hàng ngoài sân bệnh viện để đón tôi.
Nhìn thấy tôi tiều tụy trong bộ đồ bà ba đen, chống nạng, chân đi khập
khiễng, có người đã ứa nước mắt.
Tình cảm
bất ngờ của nhân viên làm cho tôi thật sự xúc động. Bây giờ tôi không
còn quyền hành gì nữa. Tôi không còn là Giám đốc của họ mà chỉ là một
“người tù cải tạo” thất thế, mới được thả về.
Xin cám ơn những giọt nước mắt thương cảm của anh em, chúng ta đã mất tất cả rồi, chỉ còn lại tấm lòng nhân nghĩa với nhau thôi.
ĐI TÙ VỀ NHỮNG TỦI NHỤC TINH THẦN VÀ VẬT CHẤT
Chế độ
Cộng Sản thật vô cùng thâm độc. Ngoài chủ trương tận diệt “Trí, Phú,
Địa, Hào”, đào tận gốc, móc tận ngọn đối với Sĩ quan trong Quân lực VNCH
phải tìm cách phân tán tối đa gia đình. Bắt chồng đi tù vô hạn định,
đuổi vợ con về vùng kinh tế mới để dễ bề lung lạc tình cảm, tinh thần,
cướp đoạt tài sản, con cái phải chịu cảnh ngu dốt, không được lên Đại
học vì cái chủ nghĩa lý lịch phân biệt.
Khi đi
tù về, tôi mới biết gia đình gặp nhiều khó khăn cả về vật chất lẫn tinh
thần hơn cả sự suy nghĩ của tôi. Tuy nhiên tôi vẫn thấy mình còn may mắn
vì gia đình tuy túng thiếu nhưng vẫn nguyên vẹn, so với nhiều gia đình
khác bị Cộng sản làm cho đổ vỡ tang hoang.
Trước
đây vì cống hiến tất cả ngày giờ cho nhà thương và cho bệnh nhân, không
mở phòng mạch riêng, tôi chỉ sống với đồng lương công chức thanh bạch.
Cuối tháng lãnh được bao nhiêu tiền, tôi đem về đưa cho vợ để nuôi hai
con còn nhỏ. Lương công chức không là bao. Phải biết tiết kiệm, gói ghém
trong việc tiêu pha. Thỉnh thoảng có những phái đoàn từ thiện đến xin
bệnh viện giúp đỡ trẻ mồ côi. Thông thường tôi tìm cách tránh né, vô
phòng mổ làm việc để khỏi phải tiếp xúc phái đoàn với tư cách Tổng Quản
Đốc. Tôi không muốn chi tiêu số tiền hạn hẹp của nhà thương do ban Hành
chánh giữ để giúp cho những bệnh nhân nghèo khi xuất viện làm lộ phí trở
về nguyên quán ở nơi xa. Khi nào không tránh được, tôi đã phải thành
thật móc bóp cho họ xem. Tôi chỉ có bấy nhiêu tiền vừa lãnh. Đôi khi tôi
chỉ có thể giúp đỡ một phần nhỏ tượng trưng trong số lương cố định của
tôi, vì tôi còn phải để dành tiền mua sữa cho con tôi. Cũng may nhờ có
vợ tôi dạy thêm đàn Dương Cầm nên cuộc sống gia đình cũng chưa đến độ
thiếu trước hụt sau.
Nhưng kể
từ ngày tôi rời gia đình để đi qua các trại tù, lương hàng tháng của
tôi đã mất. Học trò của vợ tôi cũng thưa dần vì khó đến nhà được. Nhà
công chức cho chúng tôi ở nằm trong khuôn viên nhà thương, cổng ra vào
bây giờ có lính gác nghiêm ngặt. Có thể gia đình học trò cũng gặp khó
khăn về tài chánh. Nhân viên trong Trung tâm thương cảnh gia đình vợ con
tôi gặp khó khăn, nheo nhóc nhưng không giúp gì được, vì họ cũng nghèo,
chỉ biết an ủi nâng đỡ tinh thần, chỉ dẫn cách thức cho vợ tôi vô Chợ
Lớn mua hàng tạp hóa, sữa hộp, v. v… về trải ngoài đường trước cửa nhà
bán kiếm tiền lẻ qua ngày.
Có bệnh
nhân lén lút mang được một ít thịt heo từ lục tỉnh lên cho các con tôi,
nhưng phải giấu cất kỹ lưỡng, lo lót tiền khi qua trạm kiểm soát Tân
Hương-Mỹ Tho vì VC có chánh sách “ngăn sông cấm chợ” nên vấn đề vận
chuyển thực phẩm lên thành phố quả là gian nan, vất vả.
Một hôm
có người đi xích lô đạp đến nhà cho gia đình tôi 10kilo gạo. Đến cổng
nhà thương bị Công an chận xét, hạch hỏi. Anh ta cởi phanh áo ngoài, chỉ
vết sẹo dài từ sau lưng ra trước ngực và phân trần:
“Trước
đây, tôi bị lao phổi nặng. May nhờ được Bác sĩ Cung mổ cứu sống, lành
bệnh, đi làm việc trở lại được để nuôi vợ nuôi con. Bây giờ nghe nói ông
đi tù về, gặp cảnh sống khó khăn, tôi đem biếu ông ít gạo gọi là đền ơn
ông”.
Có một
chiếc xe đạp đàn ông cũ của ai mang đến bỏ trước nhà nói tặng tôi để di
chuyển. ( Sau này sang Hoa Kỳ, tình cờ tôi được biết xe đó là của GS
Nguyễn văn Trường, nguyên Tổng Trưởng Bộ Giáo Dục. ) Tôi về nhà thương
làm việc lại trong phòng mổ đã chín tháng nhưng không được trả lương.
Chỉ được cấp một giấy chứng nhận của BS Lê văn Tốt trong ban lãnh đạo
của bệnh viện, với hàng chữ viết tay nắn nót “Anh Bác sĩ Nguyễn Duy Cung
là Bác sĩ Khoa Ngoại, đã cộng tác tự nguyện không lương 9 tháng nay,
coi như được thử thách qua thời gian”!.
Chân đau
tôi phải chống nạng làm bằng nhánh ổi do bạn tù đốn cho tôi khi tôi còn
ở Trảng Lớn. Tôi đi đứng khó khăn. Suốt ngày phải đứng mổ trên một chân
trái như chim Flamengo bên xứ Kenya-Phi Châu. Còn chân đau thì co lại,
gác lên trên cái ghế tròn nhỏ do anh Huỳnh văn Tỵ, Y tá trưởng phòng kê
dùm phía sau. Ban ngày làm việc trong phòng mổ, chiều đến tôi trở thành
bệnh nhân khu Nội Thương và Vật lý trị liệu. Tôi bị chứng Cao huyết áp
và chân yếu do vấn đề suy dinh dưỡng trong các trại tù chỉ có cơm gạo
mọt với muối và mắm ruốc loại xấu nhất được vứt bỏ ngoài bờ biển Vũng
Tàu.
Sau mỗi
lần mổ, tôi không được ngồi nghỉ ngơi một mình trong phòng riêng dành
cho Bác sĩ Trưởng khoa như xưa, mà phải ngồi ngoài phòng họp có người
qua lại, để dễ bề kiểm soát, trông chừng.
Thỉnh
thoảng, sau khi mổ tôi nhận được một mẩu giấy nhỏ, ra lệnh đi trình diện
ở những nơi thật là hắc ám, kín cổng cao tường, phòng ốc tối om, cán bộ
Công an mặc quân phục cầu vai xanh, mang kính đen. Mỗi cuối tuần tôi
phải đi trình diện ban An ninh khóm 6, phường 3, quận Bình Thạnh, Gia
Định.
Có lần
tôi được giấy báo đến trại Bạch Đằng, nhìn ra tượng Đức Trần Hưng Đạo
đứng chỉ tay xuống sông mà dân chúng thường rỉ tai “Đức Thánh khuyên:
Muốn sống hãy xuống nước mà đi”. Nơi này cổng sắt thật cao và nặng, lâu
ngày rỉ sét, khi mở ra kêu thành tiếng to ken két. Tôi được đưa vô ngồi
bên trong căn phòng tối om chờ đến 4 tiếng đồng hồ mới thấy một viên
Thiếu tá đến. Ông ta chỉ hỏi vài câu chuyện bâng quơ rồi thả cho về.
Một buổi trưa khác, tôi lại được giấy đến trình diện Quận 3. Tôi cũng được đưa vô một phòng tối, gặp cán bộ đến chất vấn :
-“Ngày
trước, anh được đề nghị đặc cách lên Trung tá, được bổ nhiệm làm Giảng
sư trường Đại học Y Khoa, Tổng Quản Đốc Trung Tâm Thực Tập Y Khoa Gia
Định, bệnh viện Nguyễn Văn Học, một cơ sở Y Tế lớn vào hàng nhất nhì
trong Đô thành. Vậy nhà cửa, tiền bạc của anh như thế nào?”
Không cần suy nghĩ, tôi trả lời ngay:
- “Cấp
bậc thật thụ sau cùng của tôi là Y sĩ Thiếu tá, nhà tôi đang ở trong
bệnh viện là do Chánh phủ cấp. Về tiền bạc, tôi lãnh lương công chức,
mỗi tháng phòng phát lương đưa bao nhiêu đựng trong bao thơ tôi đem về
cho vợ tôi chi dụng. Chỉ nghe than là thiếu hụt. Có một điều tôi biết rõ
nhất là từ ngày đi cải tạo về làm việc cho đến nay đã 9 tháng rồi mà
nhà nước Cách mạng không trả cho tôi một đồng xu nào! Nhà thương trước
đây, có cho gia đình tôi mượn 20 lít xăng để lo đám tang cho Ba tôi, khi
tôi còn ở trong trại tù Xuân Lộc, tôi đã trả được 15 lít, chỉ còn thiếu
5 lít. Ông Chính ủy Ba Thiên của nhà thương có gặp tôi trong phòng mổ
và có nói “Thôi coi như huề đi, trả bao nhiêu cũng đủ rồi”. Nhưng tôi đã
cám ơn ông. Vì đó là xăng của nhà thương để chuyên chở bệnh nhân. Tôi
có bổn phận thay mặt gia đình để trả cho dứt, tôi muốn trả lại bằng thứ
xăng tốt, chứ không dám mua bừa bãi xăng bán ngoài lề đường trước nhà
thương, thường pha thêm nước lạnh. ”.
Tôi phẫn
uất nhìn thẳng vào mặt tên cán bộ nói một hơi dài mà không cần xem thái
độ nó ra sao, thú thiệt là tôi quá mệt mỏi trong từng ngày sống chung
đụng với mấy tay CS ở đây, giữa bầu không khí nặng nề ngột ngạt. Trình
diện xong tôi trở về nhà thương, tình cờ gặp Bác sĩ Giám đốc Trần Cửu
Kiến nguyên là bạn của Bí thư Lê Duẫn. sau khi biết nội dung cuộc phỏng
vấn của Q3, ông liền điện thoại lên Thành ủy và cho tôi được nghe cuộc
đối thoại giữa cấp Thành và Quận 3:
“Đồng
chí đã tìm sai đối tượng, anh Bác sĩ này đi làm việc buổi sáng, đưa tiền
trả xe lam, người ta thối lại bao nhiêu cũng không để ý đếm xem đúng
hay sai, đủ hay thiếu. . ông ta không phải là thành phần tham nhũng bóc
lột đâu. ”
Một buổi
sáng khác tôi nhờ anh bạn Hoàng văn Lộc chở dùm đi trình diện bằng
Honda. Địa điểm là một biệt thự rộng lớn khít bên dinh Phó Tổng Thống cũ
trên đường Công Lý. Đến đúng nơi ghi trong giấy, nhưng anh bạn tôi cố
tình chạy luôn. Tới ngang dãy tiệm ăn đối diện Viện Pasteur, anh ngừng
xe, kéo vô tiệm, mời tôi một tô phở lớn. “Ít lắm anh cũng có chút gì
trong bụng”, đợi tôi ăn xong, anh bảo tôi trao hết giấy tờ tùy thân, để
anh mang về nhà dùm. Thấy lính gác cổng nơi tôi đến trình diện, đặc biệt
toàn là Công an mặc đồng phục nhà binh với cầu vai xanh, anh ngại tôi
sẽ bị giữ đi học tập lại.
Hai
người Công an vũ trang dẫn tôi qua một cái sân rộng, đến thềm nhà lớn
bên trong, trình cho một sĩ quan cấp tá mang kính đen đứng chờ sẵn, để
đưa tiếp tôi vô phòng họp. Chung quanh một cái bàn vuông thấp, đã có tám
người đàn ông mặc thường phục đang ngồi, im lặng.
Ánh sáng
lờ mờ, không nhìn thấy rõ mặt nhưng cũng có thể đoán là thành phần sĩ
quan VNCH đi học tập cải tạo được thả về. Chủ tọa là một phụ nữ, bà luật
sư Ngô Bá Thành. Tôi chỉ nghe tên chứ chưa bao giờ được biết bà trước.
Có lẽ bà bị suyển, vì hơi thở của bà có vẻ mệt, nghe rõ tiếng khò khè
nho nhỏ. Trước mặt bà có một lọ thuốc viên trăng trắng. Đến trễ, tôi chỉ
nghe bà hỏi:
“Các anh biết tại sao các anh được về sớm hay không?”.
Rồi tiếng bà tự trả lời:
“Vì các anh đã học tập tốt, lao động tốt”.
Được hỏi
ý kiến, tôi thành thật cho biết tôi chuyển trại học tập bốn lần từ
Trảng Lớn qua Xuân Lộc, đến Suối Máu về Sóng Thần. Lúc đầu khỏe mạnh,
tôi còn khuân vác bao gạo nặng 5-60 kg được, nhưng lần lần yếu sức đi vì
suy dinh dưỡng, chân đau đi đứng chậm chạp…
Còn lý
do mà tôi không nói ra là tại sao tôi được tha về thì không chắc là tôi
đã “giác ngộ cách mạng” hay lao động cải tạo tốt. . Có lẽ họ cần tay
nghề của tôi, lúc nào còn xài được thì cứ xài!
Và họ đã
“xài” tôi khi có việc cần cứu cho tên cán bộ trẻ mới 39 tuổi, là một
tay đặc công chuyên môn gài mìn chung quanh các địa đạo ở Củ Chi .. Nhập
viện ngày 11/9/76,với triệu chứng đau ngực, sốt và ho ra máu ; cao 1m
70, nặng 60 kilô, bệnh nhân còn đi đứng bình thường, nên sau cuộc Hội
chẩn do BS Lê văn Tốt Giám đốc mới của Trung Tâm triệu tập, thấy bề
ngoài sức khỏe người bệnh trông còn tốt, ban lãnh đạo chưa dứt khoát
trong việc nghe theo lời khuyên của giới chuyên môn dùng đến khoa Giải
phẩu mà lại chủ trương... chờ đợi, đến khi bệnh nhân bị xuất huyết quá
nhiều, tình trạng suy kiệt, như sợi chỉ mành treo chuông, mới cho tôi vô
điều trị...
Lương
tâm nghề nghiệp đã khiến tôi quên đi cảnh tù tội uất ức của mình do CS
gây ra, tôi đã tận tình để trọn buổi sáng chủ nhật đứng mổ cho ông
ta...và sau đó mỗi ngày đưa ông xuống phòng mổ để chăm sóc vết thương
dài trên ngực. Gạch của phòng mổ trở nên đen xì do thuốc sát trùng
Formaldehyde nhiễu xuống Nhờ chăm sóc đúng phương pháp, dùng đúng thuốc,
thêm ăn uống bồi dưỡng,vết thương từ từ lành hẳn, bệnh nhân được xuất
viện sau đó vài tháng. ( Ngày về, khi đứng trước cổng Trung Tâm, ông xui
xẻo bị một chiếc xe La Dalat thình lình trờ tới ủỉ, vì khỏe nên ông
phản ứng nhanh bằng cách chống một tay nhảy lên ngồi gọn trên đầu xe
thoát chết. . ) Thành ủy và đảng bộ trong nhà thương đến cám ơn tôi và
đề nghị giúp đở tôi mua “ lò ga” để tiện dụng trong sinh hoạt gia đình.
Nhưng tôi đã cám ơn và từ chối ơn huệ này .. Tôi chỉ muốn cho CS biết
rằng : “ Đó là lương tâm và trách nhiệm của các bác sĩ trong miền Nam từ
trước đến nay. Chúng tôi chỉ dựa vào một phương châm để làm việc : “
Nhìn vết thương người bệnh để chăm sóc chớ không nhìn cái áo khoác mặc
bên ngoài”.....
Sau ngày
30 tháng 4 năm 1975, cũng như những người bạn khác, tôi đã phải trải
qua nhiều đớn đau và tủi nhục khi miền Nam sụp đổ. Cuộc đời tôi giống
như một trái dưa bầm vập trong một đám rẫy bị côn trùng tàn phá, chỉ còn
chút sinh lực để cống hiến cho cái xã hội mà tôi không hề được quyền
lựa chọn.
Đến ngày
02 tháng tư năm 1977, tôi được “phục hồi quyền Công dân” đã mất đi từ
ngày 30 tháng 4 năm 1975, sau khi miền Nam thất thủ.
CS có
những từ ngữ kỳ quặc khiến dân miền Nam cứ nhạo báng với nhau là sau
ngày giải phóng mình bị mất nhiều thứ quá, trong đó “Mất quyền Công Dân”
là điều nguy hiểm nhất và có ai lượm được cái quyền này xin cho lại…
Nhân
viên trong phòng mổ cũng bơ phờ, vì vừa làm việc chuyên môn lại vừa đi
lao động, thay phiên cuốc đất trồng khoai, trồng mì ở Long Thành. Thu
hoạch không được bao nhiêu mà tiền mướn xe chuyên chở về Sài Gòn quá
đắc, nên sản phẩm đành bỏ lại tại chỗ. Đây cũng là một chánh sách “cưởng
bức lao động” đối với người thành thị, không đi thì bị kiểm điểm mà đi
thì “ cây cuốc cong thì mình mong nó gãy, cây cuốc gãy thì mình khỏi lao
động”…
Gần cuối
năm 1978, tôi được lệnh chuẩn bị để tham gia chiến trường Campuchia,
nhưng tôi khỏi phải đi vì có sự tranh chấp quyền lực giữa những đảng
viên trong bệnh viện. Theo lệnh của ông Chính ủy Ba Thiên, Bác sĩ Tư Lân
là đảng viên tập kết, nên phải đi trước để làm gương cho dân. Nhưng rồi
tôi lại được một cái lệnh khác, thu xếp để đi ra ngoài Bắc. Việc làm
của CS luôn luôn bí mật. Không biết được lý do. Gởi tôi đi tham quan
miền Bắc hay đưa tôi ra giam giữ trở lại trong một miền biên cương Cao
Bắc Lạng nào đó, chung với sĩ quan cùng trại tù Suối Máu đã được đưa đi
trước đây.
Tôi có
hai người anh cô cậu cấp Đại tá QLVNCH đã bị đưa ra Bắc tháng 6 năm 1975
và đã chết trong một trại giam nào đó ngoài biên giới Việt Hoa.
Lúc còn
đang hoang mang lo ngại bị vào tù trở lại thì một chuyện may mắn bất ngờ
khác lại xảy đến cho tôi. Có một cán bộ Y tế cao cấp, một bác sĩ tốt
nghiệp Liên Xô về, nằm chữa bệnh trong nhà thương Chợ Rẫy. Ông có một
cái bướu nhỏ bất thường nằm giữa thùy phổi phải. Tôi được một giới chức
Sở Y tế chở vô bệnh viện Chợ Rẫy để hội chẩn. Trong buổi họp, người có
tuổi đảng cao nhất là Bác sĩ Giám đốc viện Ung bướu tên Nguyễn văn
Trương. Ông cũng là một bác sĩ được huấn luyện theo chương trình Y Khoa
Pháp trước đây. Với tiếng nói chung quyết của một người có tuổi đảng cao
nhất, ông đồng ý với những lập luận khoa học của tôi về phương pháp
chẩn đoán cũng như về cách thức điều trị.
Bệnh
nhân được chuyển sang Bệnh viện Hồng Bàng để đặt ống thông khí quản, lấy
chất trong cuống phổi làm sinh thiết, và làm tổng kết chức năng hô hấp,
v. v… trước khi quyết định giải phẫu. Người bệnh cũng viết cho tôi một
bức thư nhỏ bằng bàn tay, lời lẽ rất cảm động, nhờ người nhà của bác sĩ
Nguyễn Anh Tài trao lại cho tôi vào một buổi tối:
“Tôi
không biết anh nhưng có nghe nói anh có chuyên môn về Giải phẫu phổi.
Tôi yêu cầu anh vô Bệnh viện Chợ Rẫy để mổ và cứu vớt đời tôi, vì tôi là
một Phó tiến sĩ nhưng tôi không thể giao sinh mạng của tôi cho những
người sắp mổ cho tôi cũng là Phó tiến sĩ”.
Mặc dù
vậy, đến ngày mổ tôi cũng không được phép đến nhà thương Chợ Rẫy đã trực
thuộc ngoài Bắc. Trong hồ sơ bệnh lý của bệnh nhân, ông Bác sĩ Giám đốc
Chợ Rẫy Nguyễn văn Ánh có ghi rõ:
Không để cho Bác sĩ Nguyễn Duy Cung vô mổ. Làm như vậy là làm “giảm uy tín của Cách mạng”.
Không dè
người bệnh có thân thế mạnh, nên đã từ chối không để cho cán bộ trong
bệnh viện Chợ Rẫy mổ, mà được chuyển ra Hà Nội bằng máy bay theo lệnh
của Bác sĩ Cẩn-Tổng trưởng Y Tế ngoài Bắc. Một chuyện lạ lùng kèm theo.
Việc chuyển tôi ra ngoài Bắc cũng được đình hoãn lại, vì theo lời người
anh ruột của bệnh nhân đã đến Bệnh viện Nguyễn văn Học cho tôi biết:
“đã
chuyển bệnh nhân ra Bắc mà còn chở tôi cùng đi chung, sẽ vô tình tạo ra
một hiểu lầm rất lớn: dân chúng trong Nam cho rằng ngoài Bắc mời tôi ra
Hà Nội để mổ. Như vậy là giảm uy tín của Đảng và Nhà nước”.
Đó là
điều Cách mạng muốn tránh. Cũng nhờ trong nội bộ VC có sự tranh chấp như
vậy mà tôi thoát được nhiều chuyện rắc rối xảy ra .
Hai năm
sau, vào khoảng tháng tám năm 1978, tình cờ có một Cán bộ MTGPMN tạt
ngang nhà thương thăm tôi khi ông đang trên đường ra mặt trận Campuchia.
Ông ta có vẽ chân tình khi bộc lộ:
“Trước
kia anh có giải phẫu để cứu mạng cho một người thân trong gia đình của
chúng tôi. Nên hôm nay chúng tôi muốn đến đây để trả ơn lại cho anh.
Chúng tôi có theo dõi hoạt động của anh từ ngày anh đi học tập cải tạo
về. Chúng tôi cũng nghe dư luận nói về cảnh nhân viên trong nhà thương
ra sân đón anh. Anh đang ở trong thế Nhân dân, nên bây giờ người ta chưa
làm gì được anh.. Nhưng anh nên thận trọng vì một ngày nào đó, với
nhiều phương cách, người ta sẽ cố gắng tìm dùm cho anh một cái lỗi nhỏ
để hại anh …
Chúng
tôi cũng biết chuyện anh không được vô nhà thương Chợ Rẫy để mổ cho một
Cán bộ Y tế cao cấp có một cái bướu trong phổi. Anh đừng lấy chuyện
không mổ theo lời yêu cầu của bệnh nhân mà cảm thấy ái ngại, không yên.
Trong hoàn cảnh này không ai trách anh cả. Còn việc người ta không cho
anh mổ, đó là một điều may mắn vô cùng cho anh, vì dù anh có đứng mổ, dù
anh chỉ đứng phụ mổ, hay dù anh chỉ đứng cho có mặt trong khi mổ, nếu
có điều chi sơ suất xảy ra không tốt cho bệnh nhân, anh đều chết. Nếu có
phương tiện an toàn để ra nước ngoài, thì anh nên đi, nhưng phải tuyệt
đối cẩn thận vì người ta sẽ gài bẫy để bắt lại anh”.
Nguyễn Duy Cung