Ca Sĩ Cao Thái sống với hiện tại
Nói về những nghệ sĩ từng một thời vang bóng ở hải ngoại trong thập niên 50-60, có lẽ nhiều người còn nhớ đến ca sĩ Cao Thái ; một tên tuổi đã gắn liền với bản nhạc bất hủ Mexico.
Ca được trên 10 thứ tiếng
Dù đã ở tuổi bát tuần, nhưng ông vẫn còn nhanh nhẹn, giọng ca vẫn khỏe. Giọng tenor đặc biệt với bản nhạc đã gắn liền với tên tuổi ông, hẳn giới thưởng ngoạn không thể nào quên một ca sĩ đã để lại nhiều ấn tượng qua phong cách trình diễn thoải mái, thái độ thân mật, gần gũi với thính giả và nhất là tính vui vẻ, yêu đời của ông : Cao Thái.
Sinh ngày 12 tháng 9 năm 1930 trong một gia đình khá giả, là con thứ sáu trong 9 người con của hai họ Cao-Bùi. Cao Thái Nghiệp Vincent thừa hưởng giọng hát từ người Mẹ là bà Bùi Kim Tiền, một thiếu nữ xinh đẹp, tài giỏi của sông nước Bến Tre.
Nhờ gia đình khá giả, ông đi du học ở Pháp năm 1950 về ngành kỹ sư công chánh, nhưng có lẽ tiếng đàn hát từ những hộp đêm trên đường phố Paris đã quyến rũ ông nhiều hơn lời thầy trên bục giảng nên ông đã lén gia đình bỏ học, đi hát trong những quán bar. Ông dự thi nhiều cuộc thi tuyển, cuộc thi nào ông cũng đứng nhất mà đỉnh điểm là giải nhất Casino de Deauville năm 1954, đánh dấu một bước ngoặc trong cuộc đời : cậu sinh viên Cao Thái Nghiệp đã chính thức trở thành ca sĩ Cao Thái.
Được Huy chương Văn hóa Pháp năm 1987, với hơn 50 năm ca hát, ca sĩ Cao Thái nổi tiếng trên sân khấu quốc tế, nhưng ngược lại, giới trẻ VN lại ít biết đến ông. Có lẽ bởi ông thường trình diễn trên các sân khấu do người nước ngoài tổ chức. Ông thường hát nhạc ngoại quốc, loại nhạc vui, sôi động. Nhắc đến Cao Thái, người ta không thể không nhắc đến bản nhạc đã song hành với tên tuổi ông : bản Mexico mà ông đã tự luyến láy, giữ giọng ngân dài để tạo nên nét đặc thù riêng của Cao Thái trong bản nhạc này mà cho đến nay chưa ai thay thế được. Ở tuổi 82, Vẫn cung cách dí dỏm, thân mật, ông kể lại cơ hội tình cờ đã đưa ông và bản nhạc này gắn bó với nhau để trở thành biệt danh « Cao Thái Mexico » hi ông trở về Sài Gòn lần đầu tiên năm 1959:
Đúng ra là vầy, hồi đó anh cũng không hát bài đó bên Tây nữa, anh hát mấy bài khác. Khi về Việt Nam, anh hát mấy bài như Mississippi. Bữa đầu anh hát cho ông dược sĩ gì đó tổ chức ở rạp Olympic, mới lần thứ nhất anh về thì có đứa con gái của ông đờn cho anh hát, anh ở bên Tây về, thì anh hát 1 cách tự nhiên, cười giỡn… đối với VN là lạ , anh hát kiểu bên Tây mà, rất "à laise" (thoải mái).
Nhiều người nói “anh Thái anh biết bài Mexico không ? ở đây có Đức Huỳnh hát người ta thích lắm.” A, bài Mexico hả ? được, muốn hát tôi hát, cái rồi anh hát……Mexiiiiiiiiicoooooooo….mình kéo đó ! Bữa đó anh thấy khán giả khoái nên anh kéo hơi dài một chút. Khán giả vỗ tay, anh biết rồi! khán giả thích kéo dài. Anh kéo thêm cái nữa…vỗ tay, vỗ tay….kéo 3,4 lần vẫn còn vỗ tay, từ đó anh nổi tiếng với bài đó luôn!
Ca sĩ Cao Thái đã thu hút giới trẻ VN lúc bấy giờ làm quen với nhạc ngoại quốc bằng phong cách trình diễn thoải mái, chọn những bản nhạc vui nhộn và nhất là biệt tài ca được trên 10 thứ tiếng của ông đã đem lại một sinh khí mới trong giới thưởng ngoạn âm nhạc thời đó. Đó cũng là cách để ông gây cảm tình với khán giả khi ông đi trình diễn ở một quốc gia nào đó. Ông nói:
Cứ mỗi 1 xứ mình học 1 hoặc 2 bài thôi, mình đi tới đâu trình diễn thì mình ca bài của tiếng xứ đó, gây cảm tình liền, mình hát họ khoái quá xá…
Và rất tự nhiên, ông hát 2 đoạn nhạc bằng tiếng Thái và tiếng Nhật Bản.
Thừa hưởng sự nhân ái từ gia đình, ca sĩ Cao Thái - anh của sư cô Chân Không Cao Ngọc Phượng - trong thập niên 80 cũng đã đi khắp các trại tị nạn ở Thái Lan, Mã Lai, Hồng Kông để mang quà cho người tị nạn và giúp người tị nạn mang thư về cho thân nhân, ông kể lại một chuyện mà ông không thể nào quên trong giai đoạn này:
Người ta viết thơ xin cầu cứu, tụi nó chặn thơ lấy cò (tem) nó vất mấy cái thơ, nó gỡ cò nên không có thơ nào tới, nên có anh qua họ mừng quá, họ nhét thơ cho anh, vì có anh thì họ không cần gửi cò, thư mà nặng phải để cò nhiều lắm. Nó chận lại gỡ cò bán lấy tiền. Tội nghiệp dân tị nạn…
Và dĩ nhiên, ca sĩ Cao Thái cũng lại đem niềm vui đến cho người dân trên đảo bằng những ca khúc vui nhộn, dí dỏm để họ tạm quên nỗi buồn của đời tị nạn:
Chiều này trời sao đẹp thay, vậy mà sao tôi chẳng thấy có ai. Mặt thon, người xinh lại có nụ cười làm tôi si tình, làm ấm cho tinh thần tôi, làm mát cho tinh thần tôi, làm chói cho tinh thần tôi, làm sáng cho tinh thần tôi…Người đẹp ơi đừng nên cười tôi, và ngày nay nàng nên ngắm tôi, rồi chẳng may chẳng ai nhìn cô thì cô…..mà nên ngó tôi, làm ấm cho tinh thần tôi, làm mát cho tinh thần tôi, làm chói cho tinh thần tôi, làm sáng cho tinh thần tôi, làm ấm, ấm…làm mát mát, làm chói chói, làm sáng sáng….
Tài đoán ngày tháng
Ca hát là sự nghiệp chính, nhưng ca sĩ Cao Thái còn có một biệt tài đoán được ngày thứ mấy trong một thời gian kỷ lục. Chỉ cần nói ngày tháng năm, ông sẽ đoán được đó là ngày thứ mấy trong tích tắc. Năm 1976, ông đã phát minh là loại lịch vạn niên này, cách đoán ngày nhanh chóng một cách chính xác được ông dùng trong các buổi trình diễn hay gặp gỡ bạn bè như một trò chơi để giúp vui chứ không phải để kiếm tiền. Ngược lại, ông đã đưa ra giải thưởng “Cuộc hẹn thế kỷ” hứa tặng 1 vé du lịch vòng quanh thế giới cho bất cứ ai nếu ông đoán sai ngày mà người đó đưa ra. Giải thưởng này, cho tới nay chưa có ai nhận. Ca sĩ Cao Thái kể:
….Ngày mai kỷ niệm 10 năm tờ báo Viễn Đông, anh đến giúp dùm tụi em. Ca sĩ 1,2 người ca… Anh nói: Bây giờ tới phiên tôi thì…hôm nay tôi không được khỏe lắm, ca thì anh nhạc sĩ này không biết mấy bài của tôi đâu. Quý vị đừng lo, tôi có cách giúp vui quý vị, tôi có phát minh ra cách tính nhanh lắm. Tôi đưa quý vị hai cuốn sổ trăm năm, quý vị nói thử, tôi trả lời, thấy trả lời trúng hết, trúng hết. Họ lấy làm lạ. Anh mới hứng, nói là: Quý vị đừng cho tôi khoe, tại vì tôi phát minh nên tôi chắc chắn đến như vậy. Bây giờ tôi mời vài ba vị lại đây, nếu trật tôi mời đi vòng quanh thế giới chơi. Mấy người bạn nói: sao anh nói vậy, rủi trật thì sao ?
Mỗi lần tôi vô nghĩa địa tôi thấy uổng cuộc đời của mấy người đẹp, tôi nhìn thất, ủa? cô này sinh chúa nhật mà chết cũng chúa nhật ! còn cô này sinh thứ hai, chết cũng thứ hai ! cô này sinh thứ tư mà chết thứ bảy, mình thấy liền vậy đó. Một ngày cả mấy trăm năm, cả ngàn năm, tôi nhìn là tôi biết thứ mấy!”
Kể từ năm 2008, ông về VN, ở đó gần 5 năm, trong khoảng thời gian này, ông theo các nhóm xã hội đi đến các làng nghèo khổ, tật nguyền để giúp vui. Dùng tiếng ca và Thiền học để gửi gấm đến người dân nghèo phương pháp dùng chánh niệm để sống vui trong sự thiếu thốn về vật chất nhưng làm giàu đời sống tinh thần bằng sự ý thức từng giây phút trong hơi thở, trong bước đi. Theo ông, đừng bận tâm về quá khứ hay lo lắng về tương lai mà phải ý thức từng giây phút của hiện tại. Vì tương lai chỉ có thể tốt đẹp nếu biết đầu tư vào hiện tại.
Nghe chỗ nào nghèo quá thì họ đem bác sĩ, dược sĩ tới để trị bệnh, có quà nữa, 200 quà, 300 quà, 400 quà thì phát… Anh lại, anh nói, khoan phát quà… để tôi giúp vui một chút. Đức Phật có dạy, quá khứ đã qua rồi, còn tương lai chưa tới mà mình đừng có kẹt vô quá khứ hay bận tâm vô tương lai vì tương lai nào cũng làm bằng hiện tại. Hiện tại mà không làm việc làm sao có tương lai.
Hiện tại mà quý vị không trồng xoài, sầu riêng, thì làm sao quý vị có xoài, sầu riêng. Thì người ta cũng vậy, sống phải biết sống giờ phút hiện tại, sống cho xứng đáng. Nếu giờ phút hiện tại, mình không biết sống thì có khi suốt cuộc đời mình 80-90 tuổi mà cũng không biết sống 1 giây phút nào hết. Sống liền cho hiện tại, Sống ngày thẳng theo nhà Phật dạy là plein de consience (tỉnh thức) Cái đầu mình ở đây mình biết mình đang làm gì. Phần đông ở đây họ nghèo không hà! Thành ra anh đọc bài thơ của anh đặt:
“ Giận ai giận dữ làm chi,
Uống ly nước lạnh tức thì bớt ngay
Rồi đây mình thấy không sai,
Người mà mình giận, chẳng ai ngoài mình”
Nếu quý vị giận thì nhớ bài thơ của tôi, giận là lỗ chứ không lời”
Tuy nhiên Cao Thái sẽ không là Cao Thái nếu chỉ tặng quà hay giảng về đạo mà không đem đến nụ cười cho mọi người. Lúc này, những bài hát vui của ông cũng đã mang âm hưởng Thiền học. Không thể giúp hết mọi người về vật chất, nhưng ông mang đến cho họ nụ cười và niềm tin vui sống:
Ha..ha…ha…sanh tử không làm gì ta..Ta không sanh, không chết, không bệnh không già…Ta thênh thang, ta là chân nhân giải thoát…hahaha…sanh tử không làm gì ta…hahaha…..Rồi…anh cười..nói: bây giờ tôi đếm 2,3 nha, quý vị cười với tôi nha…chổ này cười mà chỗ kia chưa cười thì không được. 2,3 phải cười một lượt mới được… Anh cười cái họ cười luôn. Quý vị mà cười như vậy, tử thần có đi ngang muốn bắt ai cũng nói, thôi đi chơi chỗ khác, mấy người này không ai sợ chết hết”
Khi được hỏi ở tuổi 82, Ca sĩ Cao Thái còn dự định gì không ? trong căn phòng nhỏ ngập tràn những hình ảnh một thời vang bóng, ông trầm ngâm:
Ở tuổi này thì anh không còn dự định gì, có điều anh muốn truyền lại cái lịch (vạn niên) đó . Anh mới dự định thôi, anh sẽ chỉ những người nào có tâm đạo. Bởi vì anh nghĩ đó cũng là 1 nghề tay trái. Khi nào giỏi có thể kiếm tiền dễ dàng. Nhưng anh dặn: nếu học tôi kiếm được tiền thì để một phần giúp đỡ những người nghèo, vậy thôi. Ý anh muốn vậy, mộng anh là vậy!
/////////
Hận Đồ Bàn
KINH ĐÔ ĐÒ BÀN CỦA CHIÊM THÀNH
Thành Đồ Bàn hay Vijaya (tiếng Phạn विजया, nghĩa Việt: Thắng lợi), còn gọi là thành cổ Chà Bàn (Trà Bàn) là kinh đô của người Degar thuộc Chăm Pa, nay thuộc địa phận xã Nhơn Hậu, thị xã An Nhơn và cách thành phố Quy Nhơn (tỉnh Bình Định, Việt Nam) 27 km về hướng Tây Bắc. Trong thời kỳ Chăm Pa có quốc hiệu là Chiêm Thành. Vijaya đồng thời cũng là tên gọi một trong các tiểu quốc của Chăm Pa, tiểu quốc Vijaya.
Lịch sử
Sau khi kinh đô cũ Indrapura bị quân đội Lê Hoàn của Đại Cồ Việt tấn công và phá hủy năm 982. Triều đình Chăm Pa lánh nạn vào phương Nam. Lưu Kế Tông, một vị tướng của Lê Hoàn đã ở lại và cai trị khu vực bắc Chăm từ Quảng Bình vào Quảng Nam ngày nay.
Ở phía Nam, người Chăm đã tôn một vị lãnh đạo của mình lên ngôi với tên hiệu là Harivarman II vào năm 988. Ông đã cho xây dựng Vijaya là quốc đô của mình. Sau cái chết của Lưu Kế Tông, người Việt rút lui khỏi vùng đất phía bắc, Harivarman II đã lấy lại và dời đô về kinh đô cũ Indrapura, tuy nhiên tới khoảng năm 999 vị vua kế tiếp là Sri Vijaya Yangkupu đã vĩnh viễn dời đô về Vijaya .Việc dời đô về Vijaya được Tống sử ghi lại khi đoàn sứ thần của Chăm Pa tới nhà Tống (Trung Quốc) vào năm 1005.
Trong 5 năm thế kỷ là kinh đô, Vijaya phải chịu nhiều cuộc tấn công từ Đại Việt, Chân Lạp, Xiêm, Nguyên Mông. Người Khmer đã tấn công vào rất nhiều lần, có những thời gian Vijaya chịu sự cai trị của Chân Lạp từ năm 1145 đến năm 1149 và từ năm 1190 đến năm 1192. Xiêm La dưới thời vương triều Sukhothai cũng góp phần vào trận chiến năm 1313 nhưng sau đó đã rút lui bởi sự can thiệp của nhà Trần (Đại Việt), Nguyên Mông tấn công Vijaya vào năm 1283. Nhưng nhiều nhất vẫn là các cuộc tấn công từ các vương triều Đại Việt, các thống kê cho thấy Vijaya bị tấn công từ Đại Việt vào các năm 1044, 1069, 1074 (nhà Lý), 1252, 1312, 1377 (nhà Trần), 1403 (nhà Hồ), 1446, 1471 (nhà Lê). Trận chiến tại thành Vijaya vào năm 1471 với quân đội nhà Lê (Đại Việt) cũng chấm dứt sự tồn tại sau 5 thế kỷ là quốc đô của Vijaya, Chăm Pa mất hoàn toàn miền Bắc vào Đại Việt và lui về vùng phía nam đèo Cù Mông.
Thời gian biểu
Năm 982, triều đại vua Yangpuku Vijaya (tiếng Hán Việt là Ngô Nhật Hoan ?), thành Đồ Bàn được xây dựng. Đây là kinh đô cuối cùng của vương quốc Chăm Pa và các vua Chăm đã đóng ở đây từ thế kỷ 11 đến thế kỷ 15.
Năm 1377, trong trận Đồ Bàn, vua Trần Duệ Tông đem 120.000 quân bộ, thủy đánh thành Đồ Bàn bị Chế Bồng Nga đánh bại, Trần Duệ Tông tử trận.
Năm 1403,vua Hồ Hán Thương của nhà Hồ sai tướng đem 200.000 lính vây đánh thành Đồ Bàn ngót hai tháng trời, nhưng bị quân Chiêm Thành phản công quyết liệt, phải rút quân về nước.
Năm 1471, vua Lê Thánh Tông đem một đoàn lục, thủy quân hùng mạnh sang đánh Chăm Pa. Sau khi chiếm được, Lê Thánh Tông ra lệnh phá hủy thành Đồ Bàn.
Năm 1778, Nguyễn Nhạc tự xưng là Trung ương Hoàng Đế nhà Tây Sơn, đóng đô ở đây, nên còn gọi là thành Hoàng Đế, ông cho mở rộng về phía Đông, xây dựng nhiều công trình lớn.
Năm 1799, thành bị quân Nguyễn Ánh chiếm, đổi gọi là thành Bình Định.
Ngày nay, thành Hoàng Đế là một trong những di tích giá trị, quan trọng trong nghiên cứu lịch sử quân sự và khảo cổ học.
Đặc điểm
Vijaya nằm tại vị trí mà hiện nay là xã Nhơn Hậu, Thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định. Cách Quốc lộ 1 khoảng 2 km, toàn thể kinh thành nằm trên một vùng đất cao so với các cánh đồng xung quanh
Theo ghi chép trong Doanh Nhai Thắng Lãm của Mã Đoan, viên thông ngôn của Trịnh Hòa (người nhà Minh, Trung Quốc) đến Vijaya khoảng năm 1413 thì kinh đô Chăm Pa thời kỳ này được miêu tả như sau:
- Đi theo hướng tây nam một trăm lý thì sẽ tới kinh thành nơi nhà vua ngự, người ngoại quốc gọi là "Chiêm Thành". Kinh thành có lũy bằng đá bao quanh, ra vào qua bốn cổng, có lính canh gác. Điện vua thì cao và rộng, phần mái ở trên lợp ngói nhỏ hình thuẫn; bốn bức tường bao quanh có đắp trang trí công phu bằng gạch và hồ, rất gọn ghẽ. Các cánh cửa được làm bằng gỗ cứng, chạm trổ hình thù dã thú và cầm súc. Nhà cửa dân cư trong thành lợp mái tranh, chiều cao mái hiên (tính từ mặt đất) không quá ba "thước", ra vào phải khom lưng cúi đầu, ai cao quá thì thật là bực mình
Vijaya là kinh đô của Chăm Pa trong 5 thế kỷ, từ năm 999 đến năm 1471. Trong khoảng thời gian này, các triều vua Chăm cho xây dựng rất nhiều công trình ở kinh đô, nay còn lại là tám ngôi tháp.
Qua các cuộc xung đột với Đại Việt, Champa mất dần các trấn phía bắc: Indrapura, Amaravati rồi đến năm 1471 thì chính Vijaya bị quân của vua Lê Thánh Tông vây hãm. Quân nhà Lê hạ được sau khi giao tranh đẫm máu. Theo Đại Việt Sử Ký Toàn Thư thì quân Việt bắt sống hơn 30.000 người Chiêm, trong đó có vua Trà Toàn còn 40.000 lính Chiêm tử trận. Đồ Bàn từ đó bị bỏ hoang.
Mãi đến cuối thế kỷ 18, vua Tây Sơn là Nguyễn Nhạc mới ra lệnh xây dựng Thành Hoàng Đế trên nền cũ thành Vijaya để làm kinh đô. Năm 1799 quân chúa Nguyễn Phúc Ánh tái chiếm thành Hoàng Đế và đổi tên là Thành Bình Định. Sang triều Gia Long năm 1816, nhà vua cho phá bỏ thành Bình Định và chuyển thủ phủ về Quy Nhơn.
Hiện nay dấu tích của vương triều Chăm Pa tại Vijaya còn lại là đôi sư tử bằng đá, chạm trổ theo phong cách nghệ thuật Bình Định vào thế kỷ 12-14. Ngoài ra có ngôi Tháp Cánh Tiên, một trong các phong cách nghệ thuật các tháp Chăm.
Di tích Đồ Bàn hiện nay không còn mấy ngoài tường lũy bằng đá ong, ngoài là hào cạn. Trong thành vẫn còn lối đi lát đá hoa cương, một thửa giếng vuông, tượng voi đá, và bên cửa hậu là gò Thập Tháp.
Đặc biệt có ngôi tháp Cánh Tiên cao gần 20 mét, góc tháp có tượng rắn làm bằng đá trắng, voi đá và nhiều tượng quái vật. Kiến trúc tháp này được coi là tiêu biểu cho phong cách Bình Định có niên đại nửa sau thế kỷ 11 sang đầu thế kỷ 12, thuộc triều vua Harivarman IV (1074-1081) và Harivarman V (1113-1139).
Phía Bắc thành có Chùa Thập Tháp Di Đà (được xây trên nền của mười tháp Chăm cổ); phía Nam thành có chùa Nhạn Tháp, đều là những ngôi chùa cổ. Khu vực Đồ Bàn nói chung còn giữ được nhiều di tích liên quan đến văn hóa Chăm Pa và phong trào Tây Sơn như lăng Võ Tánh, lăng Ngô Tùng Châu, cổng thành cũ.
Trong lăng còn chiếc lầu bát giác cổ kính, trong lầu còn tấm bia đá khắc công tích của Ngô Tùng Châu và Võ Tánh (năm 1800). Bia bằng đá trắng, chịu nhiều gió bụi thời gian đến nay đã mòn cả những chữ Hán khắc trên đó.
Hiện nay Phường Đập Đá nằm ngay bên ngoài thành.
No comments:
Post a Comment