để nhìn đời bằng một con mắt
ttt
Vì sao tự hủy một con mắt? Thụy An đã trả lời: “để nhìn đời bằng một con mắt”. Nữ sĩ với tên thật Lưu Thị Yến ấy đã làm việc nầy trong trại tù khi thọ án 15 năm. Cai tù đã chế nhạo với cái tên An Chột. Năm 1994, Phạm Văn Thành, hiện ở Paris, được đưa từ Phú Yên ra Thanh Hóa, ngày đầu nghe loáng thoáng cai tù nói với nhau: “xưa An Chột ở đây nhiều năm”. Anh thấy sự đau khổ trong xe cùm từ miên Trung dày thêm bởi hai tiếng An Chột, hổn danh của Thụy An, người mà Thành mượn tên đặt cho đứa con gái đầu lòng. Thành đang đứng nơi xưa kia Thụy An bị giam giữ, sống cô đơn tủi nhục. Cảnh này na ná như Kiều gặp mộ Đạm Tiên trong Đoạn Trường Tân Thanh.
Đến 1973 sau 13 năm đày ải bà được thả ra, thiết nghĩ vì Hà Nội mượn cớ dựa vào hiệp định Paris. 1975, bà xin vào Nam với hy vọng các con lãnh sang Hoa Kỳ, bà học tiếng Anh với người học trò cũ của con bà là GS Bùi Dương Chi; sống cô đơn trong một căn nhà thuê cạnh chợ Bà Chiểu, Gia Định. Sinh 1916 Hà Nội, nữ tác giả của Một Linh Hồn đã từ trần 1989 khi hồ sơ di trú chưa hoàn tất. Linh hồn của bà trùm khắp Biển Đông theo tro cốt rải ngoài khơi Vũng Tàu, hằng năm hiếu tử Bùi Dương Chi đều ra biển thả hoa cho mẹ.
Thụy An bị kết tội liên lạc với Pháp và mua chuộc nhóm Nhân Văn Giai Phẩm. Nguyễn Hữu Đang nói “Bà Thụy An không tham gia gì vào nhóm Nhân Văn Giai Phẩm cả. Bà ấy không viết một bài, một câu, một chữ nào cho Nhân Văn cả. Bà ấy cũng không hề mách nước, bàn bạc gì với người khác hay với tôi bao giờ cả. Không, không hề có, tuy rằng có quan hệ, thỉnh thoảng có gặp nhau, cũng nói chuyện”.
Lê Đạt thì rõ ràng hơn: "Tôi nhắc lại một lần nữa là chị Thụy An chưa bao giờ ở trong nhóm Nhân Văn Giai Phẩm cả. Nhưng chị Thụy An rất thân với anh em trong Nhân Văn Giai Phẩm và đặc biệt là thân với tôi. Người ta buộc tội chị Thụy An, người ta cứ buộc tội mập mờ thế thôi, nhưng tội chính của chị Thụy An là thế này: Là gián điệp cài lại để lũng đoạn nhóm Nhân Văn Giai Phẩm. Nhưng cho đến khi tôi biết thì tôi cũng chẳng thấy chị ấy viết bài nào cho Nhân Văn Giai Phẩm cả. Thế mà chị ấy đối với tôi thì lại rất quý, chị ấy luôn luôn mua đồ đạc cho tôi, cho vợ con tôi, và tôi cũng chẳng thấy chị ấy bàn với tôi về việc viết một bài nào cho Nhân Văn Giai Phẩm cả. Thế cho nên việc ấy tôi cho cũng là một cái oan rất lớn".
“Tôi có thể bảo đảm 100% chị ấy không phải là gián điệp. Tại vì thế này: Nếu là gián điệp thì phải có chứng cớ chứ! Chị nhận tiền của ai? Nhận tiền ở đâu? Liên lạc với ai? Cho đến bây giờ tôi vẫn thấy đó là một câu hỏi mà nhà nước chưa trả lời tôi được. Chưa có chứng cớ thì làm sao có thể kết luận người ta là gián điệp được. Thì cứ cho tôi là người mù mờ đi, tôi bị chị mua chuộc đi. Tôi nhớ lại tất cả cuộc đời của tôi, thì chị ấy chưa mua chuộc tôi lần nào cả. Và chị ấy chỉ giúp đỡ tôi rất nhiều. Cho nên đến bây giờ tôi thấy là: Riêng về trường hợp chị Thụy An, tôi vẫn rất ân hận. Tại vì chúng tôi đã được phục hồi nhưng chị Thụy An chưa được phục hồi gì cả. Mà một trong những tội lớn nhất của chị ấy là mua chuộc tôi. Thì như các bạn đã biết, tôi chưa từng cảm thấy bị mua chuộc mà chắc cũng chưa ai mua chuộc được tôi. Cho nên tôi thấy riêng tôi bây giờ nói những dòng này, tôi vẫn khao khát và thiết tha có một dịp nào đó, người ta phục hồi chị Thụy An một cách chính thức. Không có thì riêng tôi, tôi đối với chị Thụy An, tôi vẫn cho là món nợ".
Rất nhiều người từ những quan điểm khác nhau từ những nhóm chính trị khác nhau đòi chính quyền CS phải xin lỗi Thụy An, phải trả món nợ. Việc làm ấy được điều động vì lý do nhân đạo và tinh thần công lý. Nhưng theo ngu ý, đòi chính quyền CS xin lỗi có nghĩa là công nhận quyền sinh sát của chính quyền nầy, xin lỗi như một lỗi ngoài da, ví như anh cảnh sát Mỹ dùng bạo lực quá tay. Cốt gốc của vấn đề là chuyên chính vô sản, chuyên chính là viết cho đẹp nhưng thật ra là dictature. Đày ải người ta rồi chỉ xin lỗi, như ông Bùi Tín đòi xin lỗi hàng ngàn vạn người chết Mậu Thân.
Người đời đã biết trái sai, xem Thụy An như kẻ chịu hình phạt, phải vác chính chữ thập gỗ của chính mình, để thấy kẻ kia tàn bạo đến mức nào. Có ai đòi Do Thái xin lỗi đã đóng đinh Jesus đâu. Xin lỗi chỉ là trò hề, như Tào Tháo chỉ cắt búi tóc thay án tử hình. Lại có ông sư đăng đàn chẩn tế, áo mão rực rỡ, lọng vàng chuông trống, để giải tội giải oan. Giải oan ví dụ địa chủ bị đấu tố hành quyết hay dân Huế Mậu Thân, có nghĩa là giải tội của kẻ làm ra oan. Giải tội cho những người nầy, có nghĩa là họ có tội phải chết, nhưng giải đi cho xong để Diêm Vương khỏi mất công. Thật đã đánh đĩ tôn giáo và ngôn ngữ.
